Het executive program ‘Leidinggeven vanuit wetenschappelijk perspectief’ van de Erasmus Universiteit biedt deelnemers een breed scala inzichten over leiderschap uit allerlei vakgebieden. Het biedt geen kant-en-klaar recept voor goed leiderschap, merken twee partners van een Rotterdams advocatenkantoor wanneer zijn aan het programma deelnemen. “Het is veel fundamenteler – je wordt er een beter mens van. En betere mensen zijn betere leiders.”
Ook in het dierenrijk bestaan leiders en volgers, maar pogingen om het geheim van effectief leiderschap te kraken, zijn zo oud als de mens zelf. Door de eeuwen heen zijn er inzichten over verzameld en vastgelegd in tal van vakgebieden, zoals de theologie, economie, psychologie en filosofie. Veel van die inzichten zijn vandaag de dag nog steeds bruikbaar, maar de afgelopen decennia ondergesneeuwd door een lawine aan managementboeken.
Precies naar die managementboeken waren Ruben Leeuwenburgh en Bart Gerretsen niét op zoek. In de iets meer dan vijf jaar na oprichting, groeide hun in ondernemingsrecht gespecialiseerde advocatenkantoor Windt Le Grand Leeuwenburgh in Rotterdam uit tot een middelgrote organisatie met 45 mensen. Dat vroeg om meer leiderschapskwaliteiten dan zij meenden te bezitten. “Zoals de meeste partners bij advocatenkantoren, zijn wij niet opgeleid voor een groot deel van ons dagelijks werk,” vertelt Leeuwenburgh. “Daar kun je dan allerlei boeken van managementgoeroes over lezen en cursussen voor volgen. Maar ik geloof niet dat je daar een betere leider van wordt. Die boeken zijn vaak projecties van mensen die een trucje kennen, maar de vraag is maar of je dat trucje zelf ook kunt.”
Geen kant-en-klaar recept
Via een eerdere deelname aan een executive programma aan de Erasmus Universiteit kwam het duo uit bij ‘Leidinggeven vanuit wetenschappelijk perspectief’. Dit programma biedt managers en bestuurders handvatten met inzichten uit allerlei vakgebieden, aangeboden in elf verschillende modules die naar eigen inzicht worden geselecteerd. Het doel is niet om een kant-en-klaar recept voor goed leiderschap te serveren, maar om deelnemers te inspireren om met een andere bril naar hun organisatie en eigen leiderschapsstijl te kijken. “Ik dacht: dat sluit aan bij mijn visie,” gaat Leeuwenburgh verder. “Ik denk dat leiderschap over fundamentele zaken gaat, zoals je eigen drijfveren en persoonlijkheidsstructuur. Ik vond het ook aardig dat bij de omschrijving van het programma geen praktische doelstellingen waren geformuleerd. Die ‘aan het eind van de cursus kunt u…’ die je vaak ziet.”
In plaats daarvan beoogt het programma inzichten uit de theologie, economie, psychologie en filosofie in een interactieve setting te bespreken, waardoor deelnemers op een analytischere manier kunnen kijken naar de gedragspatronen en andere ‘menselijke’ thema’s in hun organisatie. Leidinggeven blijft immers mensenwerk. Leeuwenburgh: “Die disciplines hebben een gezamenlijke oorsprong in de klassieke oudheid: het gaat over normen, de deugdenleer, natuurrecht. Het programma is meer dan multidisciplinair, het gaat echt terug naar de wortels.”
Spiegel
De modules boden het duo bovendien de nodige inzichten in het eigen handelen, vertelt Gerretsen. “In de module ‘Mens, werk en economie in het licht van de tijd’ ging het over uitstelgedrag. Sindsdien kijk ik anders naar mijn eigen drijfveren wanneer ik besluit iets uit te stellen, en zo ook naar dat van collega’s. Uitstellen kan ook een bewuste keuze zijn.” Leeuwenburgh vult aan: “Ik vond vooral het snijvlak van gedragseconomie en psychologie heel interessant, zoals het werk van docent Antoinette Rijsenbilt over narcisme. Dat liet me de betrekkelijkheid van leiderschap inzien. Ik zeg niet dat leiders er niet toe doen, want je hebt ze nodig, maar ik denk nu zeker dat mensen met een groot ego minder geschikt zijn.”
Het is ook vooral die spiegel die het duo noemt als voornaamste ‘takeaway’ uit het programma. Geen concrete regels of trucs voor effectief leiderschap, maar inzichten op een hoger abstractieniveau. Gerretsen: “Het werkt, want je bent in beweging. Iemand zei ooit: ‘je bent een goede advocaat als je een goed mens bent’. Ik denk dat dat ook voor leiders geldt. Leiderschap vergt overzicht over de grotere thema’s. Overzicht heb je niet als je ergens middenin staat, je moet er als het ware bovenuit kunnen stijgen.”
“De sessies voelden steeds alsof je er ‘schoongewassen’ uitkomt,” vult Leeuwenburgh aan. “De dag erna stap je op kantoor weer de dagelijkse realiteit in. Daarom draait het ook niet alleen om kennisoverdracht of je eerstvolgende dossier of meeting, maar om het belang van leiderschap te overzien en te relativeren. En in elk geval te streven naar een beter mens worden.”