Op 4 november 2021, werd de eerste lezing in de Piet Sanders Lecture Series gegeven door Katharina Pistor, Edwin B. Parker hoogleraar Rechtsvergelijking en directeur van het Centre on Global Legal Transformation aan Columbia Law School. In haar speech Greening the Economy: Gimmick or Game Changer pleit zij ervoor om de verduurzaming van de economie serieus te nemen en het systeem wezenlijk te herstructureren om het verschil te kunnen maken.
Het hybride evenement werd georganiseerd als eerbetoon aan het eredoctoraat dat Kathatina Pistor in 2020 van de Erasmus Universiteit Rotterdam ontving als erkenning voor haar baanbrekende multidisciplinaire onderzoek naar de relatie tussen financiën, financiële markten en recht.
Te laat zijn is geen optie
Na een warm welkom van Suzan Stoter, decaan van Erasmus School of Law, benadrukte erepromotor Fabian Amtenbrink het belang van verduurzaming in onze huidige maatschappij: “Klimaatverandering en de gevolgen daarvan behoren tot de meest prominente problemen van onze tijd. Velen van ons ervaren de urgentie van dit probleem en hebben de wens om het tij te keren, want te laat zijn is voor onze toekomst geen optie. We moeten verduurzaming serieus nemen en quick fixes uitsluiten. Verduurzaming heeft namelijk alle kenmerken van een wicked problem en leidt tot veel nog onbeantwoorde vragen: hoe overbruggen we de tegenstrijdige belangen? Zijn de huidige overheidssystemen in staat om dit probleem aan te pakken en op te lossen? En is het recht onderdeel van het probleem, of kan het verduurzaming juist vergemakkelijken en tegenstrijdige belangen overbruggen?” Na zijn toespraak introduceerde Amtenbrink eredoctor Katharina Pistor.
De heroverweging van het kapitalisme
Pistor begon haar lezing met het uitleggen van het principe van verduurzaming en de manieren waarop dit concept op grote schaal wordt misbruikt: “Verduurzaming betreft acties die worden ondernomen om de ecologische grenzen van onze Aarde te respecteren en te behouden en om zowel menselijk als niet-menselijk leven te beschermen. Helaas is het proces van verduurzaming van de economie, en specifiek het kapitalisme, erg vatbaar voor gimmicks, zoals greenwashing en subsidies voor destructieve processen.” Pistor benadrukte de problemen die ontstaan door een gebrek aan aansprakelijkheid: “Het kapitalisme heeft zich in de loop van de tijd ontwikkeld tot een systeem dat onverenigbaar is met de bestrijding van klimaatverandering. De beperkte aansprakelijkheid van organisaties stelt hen in staat om acties te ondernemen die niet in lijn zijn met duurzaamheidsdoelen”.
De inzet van het huidige systeem is volgens Pistor tijdverspilling: “Er zijn een paar gevallen geweest waarin acties werden ondernomen om organisaties verantwoordelijk te houden voor hun acties, maar er is geen tijd om al deze gevallen separaat te bestrijden. Het systeem moet worden geherstructureerd om ervoor te zorgen dat organisaties een aanleiding hebben om actie te ondernemen ten gunste van duurzaamheidsdoelen”.
Ter afsluiting van haar toespraak ging Pistor in op de oorzaak en een mogelijke oplossing voor het probleem: “In het kapitalisme krijgen assets eigenschappen, zoals prioriteit, duurzaamheid en converteerbaarheid, toegewezen middels wettelijke modellen. Je zou kunnen zeggen dat in code of capitalism, juristen de codeurs zijn. Daarom kan de wet worden gezien als de beste manier om dit probleem te bestrijden, om het systeem te herstructureren, een nieuw aansprakelijkheidsregime te creëren en partijen te stimuleren om gezamenlijk probleemoplossende acties te ondernemen.”
Een ander perspectief
Het evenement werd afgesloten met een discussie met panelleden Martin de Jong, hoogleraar Dynamics of Inclusive Prosperity aan Erasmus School of Law en Rotterdam School of Management, en Mary Pieterse-Bloem, hoogleraar Financiële Markten aan Erasmus School of Economics. Beide panelleden toonden een alternatief perspectief om het vraagstuk van de verduurzaming van de economie te benaderen. Daarnaast resulteerden de vragen uit het publiek in een vruchtbare discussie over de effectiviteit van incentives, de noodzakelijke veranderingen in de overheidsstructurering en het onderwijs en de toewijzing van verantwoordelijkheid voor verandering.