Massaclaim van consumenten stuit op juridische drempels

WAMCA: hoge verwachtingen, moeizame realiteit

Zo uit de hoogleraar haar zorgen over de effectiviteit van de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA), waarop deze claim waarschijnlijk gebaseerd zal zijn. ‘Het beoogde effect van de WAMCA, het vergemakkelijken van de afhandeling van massaclaims, lijkt vooralsnog niet behaald,’ zegt Kramer. De wet, sinds 2020 van kracht, maakt het mogelijk om collectief schade te verhalen via de rechter. Maar de praktijk blijkt weerbarstig: ‘Vooralsnog volgde er slechts één gerechtelijke einduitspraak in een schadevergoedingszaak en deze werd afgewezen. Procedures zijn complex, lang en vergen veel voorbereiding.’ Volgens Kramer is het aantal WAMCA-zaken inmiddels dalende. ‘In de eerste jaren waren er jaarlijks zo’n dertig zaken, in 2024 nog maar vijftien. Tot nu toe zijn er dit jaar zelfs slechts vijf ingediend.’

Strenge eisen, traag verloop

Dat massaclaims juridisch ingewikkeld zijn, heeft meerdere oorzaken, stelt Kramer. Zo moet eerst geprobeerd worden een schikking te bereiken voordat een procedure gestart kan worden. Daarnaast gelden er strikte eisen voor de belangenorganisaties en externe financiers die de claims ondersteunen. Die regels zijn bedoeld om misbruik te voorkomen, maar maken de drempel voor juridische actie hoog.

‘Toch belangrijk voor consumentenbelangen’

Desondanks ziet Xandra Kramer ook positieve kanten aan de massaclaims: ‘Dankzij de WAMCA komen zaken van consumenten überhaupt bij de rechter terecht.’ Daarnaast kunnen deze collectieve claims een indirecte werking hebben. ‘Een claim kan dienen als drukmiddel om bedrijven of overheden tot gedragsverandering of beleidswijziging te bewegen.’

Financiering blijft punt van zorg

De huidige claim tegen Booking.com werkt volgens het principe van “no cure, no pay”, waarbij deelnemers maximaal 25 procent van hun vergoeding afstaan aan de externe financier. Hoewel dit in Europa kritisch wordt bekeken, het risico bestaat dat consumenten vooral als verdienmodel dienen, ziet Kramer weinig alternatieven: ‘Het is eigenlijk de enige manier om zo’n procedure te financieren. Dan is het de vraag: wil je als consument iets of niets?’

Of de massaclaim tegen Booking.com kans van slagen heeft, blijft ongewis. Volgens Xandra Kramer biedt de WAMCA in theorie een krachtig middel voor consumenten, maar laat de praktijk zien dat het middel stroperig is en zelden tot daadwerkelijke schadevergoeding leidt. Tegelijkertijd blijft juridische druk via deze route wel een belangrijk signaal richting de markt.