Niet alleen het recht bepaalt in ons land de afwikkeling van letselschades, maar ook andere aspecten, zoals de kwaliteit van de belangbehartigers. Door bezuinigingen bij verzekeraars dreigt de vlotte afwikkeling van personenschades in het gedrang te komen, maar er zijn ook verzekeraars die juist voor een cultuurverandering hebben gekozen. Dat blijkt uit een vergelijkend onderzoek door prof. mr. Siewert Lindenbergh en mr. Evelien Engelhard (Erasmus School of Law), samen met de University of Cardiff en de University of Bergen, naar de afwikkeling van personenschades in Engeland, Noorwegen en Nederland.
Onder de vlag van het European Institute for Tort and Insurance Law in Wenen is vanaf 2012 een vergelijkend onderzoek gedaan naar de cultuur van afwikkeling van personenschades in Engeland, Noorwegen en Nederland. Doel was om te achterhalen hoe de praktijk van de afwikkeling van personenschades zich verhoudt tot de regels van het recht. Er is al veel onderzoek verricht naar de verschillen in rechtsstelsels (‘law in the books’), maar vergelijkend onderzoek naar de uitwerking van die regels (‘law in action’) op dit gebied was er nog niet. Voor het onderzoek zijn in ieder land tientallen interviews gehouden met de belangrijkste spelers uit de praktijk van de letselschade: advocaten van slachtoffers, rechtsbijstandverzekeraars, advocaten van verzekeraars, verzekeraars, schade-experts en rechters.
Onderhandeling buiten de rechtszaal
Uit de Nederlandse interviews blijkt dat de rechtsregels wel een zekere rol hebben als uitgangspunten voor het oplossen van geschillen, maar dat ook andere aspecten sterk bepalend zijn voor de uitkomst van een zaak. Dat komt doordat veruit de meeste geschillen door onderhandeling buiten de rechtszaal worden beslecht. Zelfs in zaken die wél door de rechter worden beslist, spelen dergelijke niet-juridische aspecten een belangrijke rol.
Het gaat bij die aspecten om de aanwezigheid van dekking, aard en ernst van het letsel, kwaliteit en ervaring van de belangenbehartigers, de omvang van de schade, de ernst van de fout en de wijze van communicatie door de belangenbehartigers.
De geïnterviewden beschouwen de kwaliteit van de belangenbehartiger (aan weerszijden) als een belangrijke succesfactor voor het verloop en de uitkomst van een geschil. In dat verband uitten verschillende geïnterviewden hun zorgen over de effecten van bezuinigingen bij verzekeraars vanwege de economische crisis. Hierdoor zou de vlotte afwikkeling van personenschades in het gedrang komen. Andere knelpunten die worden genoemd zijn onder andere (medische) experts die van oordeel verschillen en het vaststellen van moeilijk objectiveerbare letsels (zoals ‘whiplash’). Geïnterviewden signaleerden ook cultuurwijzigingen: verzekeraars van medische fouten zouden in de afgelopen jaren een coöperatievere houding ten aanzien van slachtoffers zijn gaan aannemen.
Internationaal perspectief
Vergeleken met Engeland en Noorwegen kenmerkt het Nederlandse klimaat van de afwikkeling van personenschades zich door een ‘poldermodel’. Veruit de meeste zaken worden zonder rechter opgelost en daarbij wordt veel waarde gehecht aan een open benadering en goede communicatie. Niet alleen vanwege een goede financiële uitkomst, maar ook om de belasting van het slachtoffer te beperken. Ook de aanwezigheid van overlegplatformen en een sterke overlegcultuur in de branche zijn typisch Nederlands. In Noorwegen vervult de overheid een belangrijke rol bij de afwikkelingen van personenschades. In Engeland is dat in hoge mate gecommercialiseerd en speelt de rechter in veel meer zaken een rol.
Over het onderzoek
Het onderzoek ‘A socio-legal analysis of personal injury claims in three European countries’ is verricht door de University of Cardiff, de University of Bergen en door de Erasmus Universiteit Rotterdam (prof. mr. S.D. Lindenbergh en mr. E.S. Engelhard van Erasmus School of Law). De resultaten van het onderzoek worden gepresenteerd op 3 maart 2016 tijdens een seminar in Londen.