Waar de een van Da Vinci houdt, zweert de ander bij Van Gogh. En jazz wordt gezien als hoogstaande muziek, wat een kleine honderd jaar geleden wel anders was. Wat definieert smaak? Waarom vinden we mooi wat we mooi vinden? En wat zegt het over onze sociale status? Prof. dr. Koen van Eijck en dr. Julian Schaap van Erasmus School of History, Culture and Communication (ESHCC) werden geïnterviewd door Quest en geven antwoord in een uitgebreid artikel over smaak.
Met de juiste ingrediënten ben je er nog niet
Als er een formule zou zijn, zou het toch niet zo moeilijk zijn om de mooiste kunst te maken? Dat lijkt zo simpel, maar die pogingen zijn al gedaan. “Kunst is meer dan een lijstje afvinken. Je kunt wel alle ingrediënten op elkaar stapelen, maar dan heb je nog niet meteen een meesterwerk” vertelt Koen van Eijck, hoogleraar culturele leefstijlen. Maar toch zijn er bepaalde elementen die we allemaal mooi vinden, contrast en regelmaat bijvoorbeeld. Ons brein vindt symmetrie fijn en we vinden het prettig als kunst bepaalde regels volgt. De gulden snede of de regel van derden bijvoorbeeld. En toch verklaren die regels nooit helemaal waarom iets een meesterwerk is of niet. Onze hersenen zitten er altijd tussen, waardoor er ruimte is voor variaties. Om iets te waarderen is er altijd iets meer nodig dan alleen maar de kunst zelf.
Onderscheid
Wat dat meer is, vertelt Julian Schaap, socioloog en gespecialiseerd in muziek. Smaak is een manier om je te onderscheiden en te laten zien bij welke maatschappelijke groep je hoort. En dat verandert continu. Jazz werd bijvoorbeeld decennialang gezien als ‘lage cultuur’, nu is jazz bijna iets elitairs. “Je zou kunnen constateren dat ‘goede smaak’ niet echt bestaat: dat is afhankelijk van wat door dominante groepen als ‘goed’ wordt bestempeld.” En als je die ‘goede smaak’ hebt, kun je aan anderen laten zien hoe verfijnd je bent. En dat hoort bij het spel, zegt Van Eijck. Als mensen gaan toegeven dat hun oordeel ook maar hun oordeel is, valt dat hele gezag weg. En dat is ergens ook wel geruststellend.
Download het Quest artikel
Wil je het hele artikel met de interessant bevindingen van Koen en Julian lezen? Download dan onderstaande PDF.
- Onderzoeker
- Onderzoeker