“Veel jongeren kennen het woord ‘polarisatie’ niet, maar wél de spanningen erachter”

Het onderzoek van Judith loopt nog, waardoor dit bericht is gebaseerd op voorlopige bevindingen.

Polarisatie: wat betekent het voor jongeren?

Voor haar onderzoek verzamelt Judith ervaringen, ideeën en oplossingen van jongeren. Dat doet ze met de YoungXperts-methode: jongeren delen hun eigen ervaringen met onderzoekers, onderzoekers delen wetenschappelijke inzichten met de jongeren en vervolgens gaan ze met elkaar op zoek naar oplossingen.

“Veel jongeren kennen het woord polarisatie niet,” vertelt Judith. “Maar zodra je het fenomeen beschrijft, herkennen ze de spanningen meteen. Een beleidsmaker met wie we spraken, was erg verrast toen die hoorde dat jongeren het woord polarisatie niet kennen. Het laat zien dat we jongeren vaak in een taal aanspreken die niet bij hen past. Dan mis je heel veel.”

Uit een recent vragenlijstonderzoek van Judith blijkt dat acht op de tien jongeren denken dat mensen steeds sterker van mening verschillen. “Sociologen geven aan dat er geen sterkere polarisatie is. Maar jongeren ervaren het wél zo— en dat zegt iets over hoe zij de wereld zien.”

De rol van sociale media

Sociale media spelen een dubbele rol als het gaat om meningsverschillen over maatschappelijke thema’s. “Jongeren herkennen de extremere meningen online,” zegt Judith. “Maar ze zien platforms óók als plekken waar je met andere perspectieven in contact komt. Dat biedt kansen: hoe maken we sociale media tot een positievere ruimte?”

In gesprek op scholen en in buurthuizen 

Het onderzoek vindt plaats op verschillende plekken in de Randstad en daarbuiten, onder andere dankzij samenwerkingen met mbo-instellingen zoals het Albeda College en organisaties zoals Lieve Mark.

“Tijdens brainstormsessies met groepen van zes tot twintig jongeren ontstaat een heel andere dynamiek dan in een een-op-een gesprek,” aldus Judith. “Het is creatief, soms chaotisch, maar jongeren voelen zich gehoord en het levert veel waardevolle inzichten op.”

Open houding en respect

Wat sterk naar voren kwam in de brainstormsessies met jongeren is dat ze meningsverschillen op zichzelf niet problematisch vinden.

“Ze zeggen: ‘Meningsverschillen horen erbij.’ Waar ze wél moeite mee hebben is het gebrek aan respect en de neiging om niet naar elkaar te luisteren. Daar kunnen volwassenen wel wat van leren — jongeren hebben vaak een open houding en zijn nieuwsgierig naar de mening van anderen.”

Toch vinden jongeren de praktijk soms lastig. “Ze weten dat het belangrijk is om je mening te delen, voor het functioneren van de democratie bijvoorbeeld. Maar het kan ook risico’s hebben: iemand kan boos worden of je dom vinden en je kan er iemand mee kwetsen. Jongeren hebben rolmodellen nodig die laten zien hoe je respectvol met verschillen omgaat. Zoals een van hen zei: ‘Politici moeten hun attitude fixen.’”

Van idee naar impact: samenwerken met ontwerpers en theatermakers

Binnen SYNC Lab en Healthy Start werkt Judith transdisciplinair samen met wetenschappers, jongerenwerkers, ontwerpers en theatermakers.

“Zij helpen ons maatschappelijke problemen tastbaar te maken,” zegt ze. “Theatermakers brengen verhalen tot leven; social designers van TU Delft denken mee over tools en interventies die jongeren kunnen gebruiken. Iedereen brengt iets anders mee. Zelf ben ik het sterkst in data analyseren — samen kom je veel verder.”

De drijfveer: een positief beeld van jongeren

Judith promoveerde eerder op onderzoek naar jongeren en klimaatverandering. De rode draad in haar werk: jongeren betrekken bij maatschappelijke uitdagingen.

“Ik wil juist vanuit een positief perspectief onderzoek doen,” zegt ze. “Jongeren worden vaak neergezet als lui of ongeïnteresseerd. Dat klopt niet. Ze worden geraakt door thema’s als klimaatverandering en sociale ongelijkheid, en willen meedenken — als je hen op de juiste manier aanspreekt.”

Die motivatie raakt volgens haar verschillende thema’s. “Of jongeren zich inzetten voor klimaat of depolarisatie: de onderliggende processen lijken denk ik op elkaar. Wat maakt dat de één zich inzet voor sociale ongelijkheid en de ander voor duurzaamheid? Dat wil ik verder onderzoeken.”

Transformative research: jongeren als koplopers

Vanuit Healthy Start organiseerden Judith en collega’s Eveline Crone, Suzanne van de Groep, Lysanne te Brinke en Ron Dahl een driedaagse bijeenkomst in Delft. Het doel: jongeren zien als koplopers in maatschappelijke verandering.

“We zien adolescenten vaak als kwetsbaar, maar juist door alle ontwikkelingen die ze doormaken hebben ze grote potentie om bij te dragen aan oplossingen voor uitdagingen op het gebied van AI, klimaat en polarisatie.”

Tijdens de bijeenkomst namen deelnemers — van wetenschappers tot creatievelingen en jongerenwerkers — deel aan live podcasts. In elke aflevering gingen twee experts met elkaar in gesprek, en jongeren reageerden op het gesprek.

De podcastreeks, Gen Change wordt wekelijks gepubliceerd. “Het zet luisteraars aan het denken over de kracht van jongeren.” 

Voorzichtig met verwachtingen, gul in ondersteuning

Zijn jongeren volgens Judith dan bruggenbouwers in een tijd van verharde standpunten?

“Ik wil niet teveel druk op hen leggen,” zegt ze. “Ze zeggen ook dat ze al vaak genoeg te horen krijgen: ‘Jullie zijn de toekomst.’ Alsof zij de problemen moeten oplossen die oudere generaties hebben veroorzaakt. Volwassenen hebben net zo goed een rol. Maar jongeren zijn wel nieuwsgierig en gemotiveerd om bij te dragen — ik wil met mijn onderzoek bijdragen aan de ondersteuning die ze daarvoor nodig hebben.”

Hoe nu verder?

Het project zit halverwege. De komende periode gaat Judith samen met jongeren werken aan een gezamenlijke publicatie en het verder uitwerken van concrete tools of interventies.

“We hebben al heel veel ideeën verzameld. De uitdaging is nu: wat werkt écht, en hoe maken we het bruikbaar voor scholen en jongeren zelf?”