Een willekeurige Op1 aflevering laat het duidelijk zien: Thomas van Groningen, Joost Eerdmans en Milo Schoenmaker bediscussiëren ontwikkelingen in de politiek, Robbert Dijkgraaf spreekt met studenten Charissa en Nick over de start van het academisch jaar, en aan tafel met Joël Broekaert, Soenil Bahadoer en Adriaan van de Plasse wordt fanatiek oesters geslurpt. Wat opvalt is dat er in de hele uitzending slechts één vrouw te gast is. Een unicum? Niet bepaald. Vrouwen zijn in de media nou eenmaal nog steeds ruim in de minderheid. Hoe dit bij Op1 zit heeft oud-Media & Journalistiek studente Ilse van Knegsel onderzocht in haar scriptie die later in de vorm van een artikel is gepubliceerd in NRC.
Onder begeleiding van universitair docent Nel Ruigrok (Media Studies), heeft Ilse kwantitatief onderzoek gedaan naar de gasten van de talkshow Op1. Ilse onderzocht in hoeverre het aantal uitgenodigde vrouwen verschilt van het aantal uitgenodigde, zowel als de leeftijd van de uitgenodigde gasten en die van de presentatoren. Daarnaast keek ze ook naar de aantal keren dat de gasten onderbroken zijn.
Door middel van haar onderzoek, wist Ilse te vertellen dat vrouwen minder worden uitgenodigd bij Op1 dan mannen. Wanneer je naar de omroepen kijkt die Op1 uitzenden, is te zien dat het aandeel van vrouwen in de uitgenodigde gasten het laagste is bij de EO, waar dit percentage 29,8% is. Het percentage bij WNL en BNNVARA was respectievelijk 30,8 en 33,7 procent. Omroep MAX scoort het hoogst met 37%. Opvallend is dat de vrouwelijke gasten veel meer naar hun privéleven gevraagd worden, 42% van de vrouwelijk gasten wordt gevraagd naar hun privéleven, terwijl dit bij de mannen maar 23% is. Zo was viroloog Marion Koopman bijvoorbeeld te gast om te praten over de invloed van haar plotselinge bekendheid op haar gezin. Collega’s Ab Osterhaus en Diederik Gommers, werd dit niet gevraagd.
Verder bleek dat de vrouwen die bij Op1 te zien zijn veelal gemiddeld een stuk jonger zijn dan de mannen. Tot dertig jaar is de man-vrouwverdeling vrijwel gelijk, het blijkt echter dat boven de zestig jaar maar een kwart van de gasten vrouw is. Daarnaast is er een opvallend verschil te zien in de leeftijden van de presentatoren, de oudste vrouwelijke presentator (48), is namelijk jonger dan de jongste mannelijke presentator (53). Dit bevestigt het patroon dat oudere vrouwen weinig zichtbaar zijn in de media.
Ilse heeft vervolgens onderzocht of er een verschil is in het aantal onderbrekingen en de spreektijd tussen de mannelijke en vrouwelijke gasten. Hieruit bleek dat de mannen 17% meer spreektijd hebben dan vrouwen en dat vrouwen 1,6 keer vaker worden onderbroken door de presentatoren dan mannen. Dit betekent echter niet dat mannen bijvoorbeeld 10 keer worden onderbroken en vrouwen 16 keer. Maar dat voor elke keer dat een man wordt onderbroken, vrouwen 1,6 keer zo veel worden onderbroken.
Het onderzoek van Ilse toont aan hoe verschillende stereotypen in de media nog steeds te zien zijn. Danielle Selak, redacteur bij vrouwenbelangenorganisatie WOMEN Inc., vertelt over het belang van goede representatie in de media: “Wat we in de media zien, beïnvloedt hoe we naar onszelf en naar de wereld om ons heen kijken. Vooroordelen en stereotypen kunnen ontstaan als media een onvolledig of niet kloppend beeld van maatschappelijke groepen laten zien. En dat kan serieuze gevolgen hebben.”
- Meer informatie
Wil je meer weten over Ilse's onderzoek? Lees haar NRC artikel hier.