Studievereniging Astrea, onderdeel van Erasmus Honours Law College, van Erasmus School of Law ging met die vraag aan de slag tijdens het mini-symposium ‘Noodrecht’. In samenwerking met een multidisciplinair panel van wetenschappers van Erasmus School of Law organiseerden zij dit symposium, waarbij een kritische reflectie op deze vraag centraal stond. De Corona-crisis heeft laten zien dat sommige disciplines zoals het arbeidsrecht noodwetgeving nodig hebben om crisissituaties het hoofd te kunnen bieden, terwijl andere disciplines goed uit de voeten kunnen met bestaande regels (zoals het aansprakelijkheids- en contractenrecht).
Is het recht een rots in de branding of wordt onder druk alles vloeibaar? Tijdens het symposium is aan de hand van drie Corona-gerelateerde onderwerpen gesproken over het noodrecht binnen de kaders van het privaatrecht, staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht.
Thuiswerken en de gevolgen voor bedrijven en organisaties
Door de coronapandemie is thuiswerken de norm geworden, wordt het bedrijfsleven ondersteund met ongekende steunpakketten, ligt de openbaarheid van zittingen van de gerechten onder druk, en worden contracten opengebroken op basis van contractuele overmacht en onvoorziene omstandigheden. Vanuit een privaatrechtelijk oogpunt werd de benodigde duiding bij deze ingewikkelde materie gegeven door Harriët Schelhaas (hoogleraar Privaatrecht), Ruben Houweling (hoogleraar Arbeidsrecht) en Toon van Mierlo (hoogleraar Privaatrecht). Het contractenrecht blijkt flexibel en biedt ruimte om de noodsituatie binnen de reguliere grenzen op te lossen, waar het arbeidsrecht en het procesrecht juist aanvullende wetgeving nodig hebben.
Verplichting van vaccinatie en quarantaine
Sinds het begin van de coronapandemie is het adagium: vaccinaties bieden de uitweg voor de huidige situatie. Maar hoe verhoudt dit zich tot ons rechtssysteem? Kunnen werkgevers een vaccinatie verplichten? Mogen gevaccineerden privileges ontvangen vanuit de overheid? Wat als de vaccins achteraf niet deugen? Deze onderwerpen, inclusief de vraag hoe een quarantaineplicht zich verhoudt tot de Nederlandse Grondwet, werden tijdens het tweede onderdeel van het symposium besproken door Harriët Schelhaas en Ruben Houweling, samen met Lianne van Kalken (wetenschappelijk docent Staats- en Bestuursrecht) en Siewert Lindenbergh (hoogleraar Privaatrecht). Ook hier bleken de open normen van het verbintenissenrecht goed in staat om het hoofd te bieden aan privaatrechtelijke Corona-problemen. Uit de discussie kwam naar voren dat één belangrijke grens bestaat: een vaccinatieplicht kan niet worden opgelegd, maar private partijen mogen gevaccineerde personen in principe wel meer privileges geven en hen toegang verschaffen tot een voetbalwedstrijd of een festival.
De mogelijkheden in de handhaving van de maatregelen
Een jaar geleden vond menig Nederlander een mondkapjesplicht, een avondklok, een verplichte sluiting van de horeca en een negatief reisadvies voor de gehele wereld nog ondenkbaar, maar het is toch de werkelijkheid geworden. De implicaties van deze maatregelen zijn welbekend, maar hoe zit het eigenlijk met de wettelijke grondslag hiervoor? En hoe moeten de bestuurs- en strafrechtelijke handhaving van deze maatregelen worden geduid? Joke de Wit (universitair hoofddocent Bestuursrecht), Paul Mevis (hoogleraar Strafrecht) en Lianne van Kalken deelden hun inzichten over deze thema’s met de aanwezigen. Besproken is dat voor veel maatregelen een wettelijke grondslag te vinden is: voor de (beoogde) quarantaineplicht is er de Wet publieke gezondheid en voor de avondklok de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag. Kunnen deze wetten gebruikt worden als wettelijke grondslag voor de maatregelen? De meningen lijken hierover verdeeld, waardoor het een zeer interessant onderwerp blijft.
Dank aan alle betrokkenen
Het symposium was een groot succes en Donna de Korte en Thomas van Mourik van Astrea, die het symposium organiseerden, willen alle betrokken wetenschappers graag bedanken voor de enthousiaste deelname.
- Meer informatie
Lees hier meer over studievereniging Astrea.