Wat werkt wel en juist niet in de strijd tegen messengeweld en jeugdcriminaliteit?

Na een onderzoek over de omvang, de oorzaak en de achtergrond van messengeweld in Rotterdam kopten de media veelal met de tekst ‘één op de vijf jongeren in Rotterdam heeft wel eens een wapen op zak gehad of gebruikt’. In de podcast nuanceert Roks dit statement: “Het is hoe je ernaar kijkt, hè. Je zou ook kunnen zeggen: vier op de vijf jongeren wil er niks van weten. Dat is een positievere, eerlijkere en veiligere boodschap.” Wat minder duidelijk wordt uitgelicht, is dat uit het onderzoek juist ook volgt dat een groot deel van de jongeren die een mes bezitten, dit doen uit een gevoel van onveiligheid, vertelt Roks: “Zij denken: allerlei jonge mensen dragen een wapen, dus laat ik me ook maar bewapenen voor het geval dat.” 

Negatieve media 

Tegelijkertijd miskent Roks de complexiteit en ernst van de problematiek niet: “de media heeft een rol [in het imago van Rotterdam Zuid], dat wil niet zeggen dat het iets is wat de media volledig heeft gecreëerd, er zijn wortels in de werkelijkheid. Er zijn problemen op Zuid en die zijn er al veel langer en daar wordt ook van alles aan gedaan. Het is heel moeilijk om van zo’n imago af te komen, ondanks dat er ook heel goede dingen gebeuren op Zuid en heel veel mensen werken met heel veel hart voor de stad en dat het echt niet alleen maar kommer en kwel is op Zuid.” 

Negatieve beeldvorming kan juist een negatief effect hebben op de criminaliteitscijfers en het onveiligheidsgevoel onder jongeren, waarschuwt Roks: “We moeten niet constant in dat frame van negativiteit en problemen schieten als we het hebben over jongeren. (…) Wat ons heel erg opviel in focusgroepgesprekken toen we vroegen ‘is dat nou een probleem, wapens onder jongeren?’, dat veel jongeren zeiden ‘het is echt een heel groot probleem’ en als we vroegen hoe dat kwam, zeiden veel jongeren ‘dat komt omdat we dat zien op het nieuws’.” 

Drop je knife 

Wapeninleveracties van de politie leiden daarnaast vaak niet tot het gewenste effect. De intentie is goed, maar bij wapenacties weet de politie niet altijd wat te doen met de ingeleverde messen, ziet Roks: “je krijgt hele Amerikaanse tafels vol met wapens, dan zeggen ze dit hebben we allemaal opgehaald, dit liep er allemaal rond. Dan zou je daar positief naar kunnen kijken, want het is allemaal van de straat, maar ik zou als jong mens ook kunnen denken ‘kijk eens wat er dus allemaal rondloopt in de stad of in mijn wijk’. Dus het zou ook het gevoel van onveiligheid kunnen aanwakkeren.” 

Ook de overheid sloeg afgelopen jaar de plank mis met een campagne: “vorig jaar was er een brede overheidscampagne met een videoclip met de slogan ‘drop je knife, doe wat met je life’. Dat is een beetje cringey geformuleerd met terminologie van jonge mensen, maar dat is een campagne die eigenlijk breed wordt uitgezet op alle jonge mensen in Nederland. De vraag is of je dat soort campagnes zo breed uit moet zetten.” 

Social media 

“Daarnaast krijgen jonge mensen via social media op allerlei manieren content te zien waar wapens voorbijkomen. We zagen veel vormen van offline en online geweld voorbijkomen, zonder dat ze zich daar altijd even bewust van waren.” Sociale media kunnen ook juist een positieve rol spelen in de monitoring en het bereiken van jongeren. In Rotterdam mogen we er trots op zijn dat we heel ver zijn in het online jongerenwerk”, vindt Roks, “het doet hele mooie dingen, dat laat ook de positieve kant van social media zien. Het zijn allerlei manieren om in contact te komen met jongeren en te monitoren wat er gebeurt onder jongeren. Anno 2023 kan je het niet meer verkopen dat jongerenwerk niet online is. Ik durf nog een stapje verder te gaan, je kan het eigenlijk niet verkopen dat professionals die iets moeten met jongeren, geen goede online informatiepositie hebben of niet digitaal bekwaam zijn.”