Ondanks de coronamaatregelen winkelen mensen nog massaal. NRC ging op stap met gedragspsycholoog Inge Merkelbach van Erasmus School of Social en Behavioral Sciences (ESSB) in een overvol winkelcentrum. “Het is heel menselijk om te denken: het zijn ánderen die besmet kunnen raken.”
Een NRC-verslaggeefster liep een middag mee met Inge Merkelbach door de Rotterdamse binnenstad, van de Lijnbaan tot de Nieuwe Binnenweg. Merkelbach doet onderzoek naar gedragsverandering en zij en haar collega’s houden zich bezig met de vraag: “Hoe krijg je mensen zo ver dat ze de maatregelen volgen?”
Shoppen als enige vorm van tijdsbesteding
Het is ongekend druk in de binnenstad en de anderhalve meter afstand lijkt hier niet te gelden. Toch uit Merkelbach zich in de krant niet verbaast: “Shoppen is een van de weinige vormen van vrijetijdsbesteding die nog mag. Bovendien is het weer nu guurder dan tijdens de eerste golf in het voorjaar waardoor mensen minder de neiging zullen hebben om een strandwandeling te gaan maken. Ze denken ook: straks komt er misschien een totale lockdown. We nemen het er nog even van.”
‘Anderen raken besmet’
Maar nemen ze dan voor lief dat ze zo besmet kunnen raken? Merkelbach: „Het is heel menselijk om te denken: het zijn ánderen die besmet kunnen raken. Mij overkomt dat niet. Net zoals rokers vaak denken dat de ándere rokers er ziek van worden. Zijzelf niet. Dat noemen we de optimisme-bias. Dat wordt anders als er mensen in de nabije omgeving besmet raken en flink ziek worden. Dan is het gevaar opeens reëler. Daarom zie je niet alleen jongeren die het niet te nauw nemen met de regels, maar ook ouderen. Iedereen kan lijden aan die optimisme-bias. Er zijn ook jongeren én ouderen die de regels wel heel serieus nemen.”
Aangepast gedrag is de sleutel
De gemeente Rotterdam maakt nu al gebruik van de kennis van gedragswetenschappers van de Erasmus Universiteit. Merkelbach denkt dat het goed zou zijn als de landelijke overheid dat ook zou doen. “In het Outbreak Management Team horen naast medici ook echt gedragspsychologen. Juist omdat we met aangepast gedrag het virus te lijf moeten.”
Maak communicatie vrolijker
Rotterdamse beleidsmakers en wetenschappers overleggen in de Behavioural Insights Group Rotterdam (Big’R). Zo adviseerden de gedragspsychologen hoe de anderhalve meter regels het beste te communiceren op gemeentelijke locaties. Om antwoord te geven op zo’n vraag wordt het gedrag van de mensen op betreffende locatie geobserveerd en geanalyseerd en worden er interviews afgenomen. Het bleek dat de communicatie op het stadhuis, waar huwelijken worden gesloten, het beste vrolijk kan, met een kwinkslag. Op de werkvloer moet dat serieuzer.
Lees de hele reportage op NRC.nl
- Onderzoeker
- Gerelateerde content
