De lockdown begon afgelopen maart met samenzang, livestreams en popliedjes vol voorlichting, maar al snel ging het verbod op concerten en clubnachten knellen. Muziek laat zich niet zomaar verbieden. De Groene Amsterdammer sprak met Julian Schaap naar aanleiding van het onderzoek dat hij samen met collega’s Michaël Berghman en Femke Vandenberg uitvoerde naar de enorme opleving van muziek online tijdens het livemuziekverbod gedurende de coronaperiode in de lente en zomer.
Muziek als sociale geleider
De lockdown was nog maar een paar dagen oud of er verschenen video’s van lege Italiaanse straten waar prachtige samenzang klonk dat van de balkons kwam. Julian Schaap:
“Er bleek een noodzaak om in isolatie een collectief te vormen via muziek. Men wilde gedeelde ervaringen opbouwen. Muziek is op zo’n moment een sociale geleider waarbij mensen elkaars situatie herkennen.”
Activistische kant van muziek
In 2020 bedreigt muziek niet de autoriteiten, maar de volksgezondheid. Toch legt ook dit verbod dezelfde structuren bloot, stelt De Groene Amsterdammer. Hoe meer muziek in de verdrukking komt, hoe belangrijker de activistische kant ervan wordt, merkt ook Julian Schaap.
‘‘Een student van me deed tijdens de lockdown onderzoek naar een Chileens protestlied voor vrouwenrechten, ‘A Rapist in Your Path’ (‘Un violator en tu camino’). Dat was vóór corona al via sociale media de hele wereld rondgegaan, er hoort een dans op straat bij. Tijdens de lockdown werd het nog steeds veel gedeeld, ook al kon het niet meer worden opgevoerd. De vrouwelijke respondenten in die studie gaven allemaal aan dat het lied hen nog steeds herinnerde aan de gezamenlijke kracht. Juist dergelijke activistische, of verenigende liedjes krijgen een nieuwe lading in de lockdown.”
Clubs en discotheken zijn nog steeds gesloten
Inmiddels is er weer af en toe livemuziek mogelijk, wel op anderhalve meter afstand, zittend en met een meezingverbod. Maar voor clubs en discotheken geldt nog steeds een verbod, zij zijn inmiddels al een halfjaar gesloten. Volgens Julian Schaap missen jongeren een cruciaal deel van hun vorming nu ze niet naar clubs, concerten en festivals kunnen.
“Je kunt het vergelijken met wat op de universiteit het verborgen curriculum wordt genoemd. Een groot deel van het onderwijs staat niet in de syllabus, maar is iets wat gebeurt op de gangen, in gesprekken, door naar anderen te kijken. Zo leer je communiceren en verbindingen aan te gaan. Dat kun je doortrekken naar de live- en clubsector. Muziek geeft mensen een reden om naar een plek te komen.
Daar vinden mensen elkaar en worden verschillen overbrugd. Music brings us together, zeggen muzikanten vaak. Volgens mij zit de waarheid daarvan niet zozeer in de muziek zelf, maar vooral in dat additionele samenzijn. Als dat wegvalt, zorgt het uiteindelijk voor meer verdeling en onbegrip in de samenleving.”