Zodra verzekeringen in het spel zijn, schieten medicijnprijzen omhoog

De mechanismen achter torenhoge medicijnprijzen

‘Hoge medicijnprijzen zijn een breed gedeelde zorg onder zowel het publiek als beleidsmakers,’ zegt Vladimir Karamychev. Medische kosten overschrijden vaak het budget van huishoudens, en veel patiënten kunnen hun voorgeschreven behandelingen niet zelf bekostigen. ‘Als nationale zorgautoriteiten de markt willen reguleren en de prijzen willen beteugelen, moeten ze goed begrijpen hoe die prijzen tot stand komen.’ Het paper “Going through the roof: On prices for drugs sold through insurance”, geschreven door Karamychev samen met voormalig universitair docent Jurjen Kamphorst aan Erasmus School of Economics, biedt zo’n theoretisch kader.

Een theoretisch model met concrete implicaties

Om te onderzoeken hoe prijzen tot stand komen, ontwikkelden Karamychev en Kamphorst een theoretisch model gericht op zogeheten ‘orphan’-geneesmiddelen: medicijnen voor zeldzame en ernstige aandoeningen, die meestal door één fabrikant worden ontwikkeld en hard nodig zijn voor een kleine groep patiënten.

De onderzoekers vergeleken twee situaties: één waarin patiënten zelf betalen, en één waarin ze verzekerd zijn tegen deze kosten. De uitkomsten waren opvallend. ‘Zodra er een verzekering is, kan de optimale prijs die een monopolist vraagt enorm stijgen, soms zelfs tot duizend keer zo hoog,’ licht Karamychev toe.

Sterk bewijs voor regulering van de farmaceutische markt

Om zeker te weten dat de uitkomsten niet enkel golden voor één specifiek model, breidden Karamychev en Kamphorst hun analyse uit in meerdere richtingen. Ze keken onder meer naar markten waarin verschillende monopolisten elk een ander medicijn produceren, maar allemaal concurreren om dezelfde verzekerde patiënten. Ook onderzochten ze wat er gebeurt wanneer de verzekeraar zelf een winstmaximaliserende monopolist is. Al deze uitbreidingen bevestigen de robuustheid van het basismodel: zodra verzekeringen beschikbaar zijn en er geen regulering is, stijgen de medicijnprijzen fors.

Deze bevindingen onderstrepen waarom regulering essentieel is in de farmaceutische markt, zeker wanneer een specifiek medicijn wordt opgenomen in het basispakket van de zorgverzekering. ‘Zonder regulering zou de helft van de bevolking geen toegang hebben tot verzekering,’ voegt Karamychev toe. In Nederland zijn zulke regels al van kracht. De minister van Volksgezondheid kan besluiten om medicijnen uit het basispakket te houden als ze te duur zijn. Daarnaast stelt de Wet geneesmiddelenprijzen een maximumprijs vast, gebaseerd op internationale prijsvergelijkingen. ‘Ons paper laat zien dat beide prijsplafonds, als ze bindend zijn, daadwerkelijk kunnen leiden tot veel lagere prijzen,’ aldus Kamphorst.

Karamychev sluit af met een oproep aan beleidsmakers om ‘de invloed van verzekeringen op medicijnprijzen én op het aanzetten van Big Pharma om nieuwe medicijnen te ontwikkelen, serieus te nemen.’