Welzijn en gelijkheid bij werk dat digitaliseert

Claartje ter Hoeven is hoogleraar met een achtergrond in communicatiewetenschap. Francisca Grommé is universitair docent met een achtergrond in science and technologies studies en politicologie. Moraal van hun verhaal: technologie brengt ons veel moois, maar heeft ook een keerzijde.

Anders kijken

Claartje: “Ik vind het belangrijk om te onderzoeken hoe digitalisering werk en welzijn beïnvloedt. We kijken naar verschillende mensen in verschillende beroepen en bespreken samen met studenten wat de invloed is.” Francisca vult aan: “Door nieuwe technologieën ga je anders kijken naar de wereld om je heen. Neem bijvoorbeeld gezichtsherkenning. Als de politie zo’n technologie gaat gebruiken, verandert dat de relatie tussen overheid en burgers. Soms zichtbaar en soms onzichtbaar. Dat bestudeer ik op verschillende plekken.”

Een master starten in coronatijd

Begin september, midden in de coronacrisis, ging voor het eerst de masterspecialisatie ODDS van start. Zo hectisch als dat klinkt, was het ook. “Maar de studenten waren vanaf de start enthousiast”, vertelt Claartje. Het zijn die studenten waar zij het ook graag voor doet. “Het is zo’n leuke en gemotiveerde groep. Ze hebben heel verschillende vooropleidingen en dat maakt de werkgroepen extra leerzaam. Ik ben echt trots dat ze onder deze omstandigheden dit avontuur zijn aangegaan. Sommigen zijn voor deze master zelfs vanaf de andere kant van de wereld gekomen!”

Een uniek concept

Binnen dit programma werken mensen samen die dat anders zelden doen. “Wat uniek is aan deze master is dat zowel bestuurskundigen, sociologen als psychologen lesgeven. Francisca gaat een vak geven wat ik nooit zou kunnen geven. En het is heel mooi dat je dat de studenten kan aanbieden,” aldus Claartje. Ook de vragen die centraal staan binnen deze master bieden nieuwe perspectieven. Francisca: “Er wordt veel onderzoek gedaan naar en lesgegeven over big data en kunstmatige intelligentie en dergelijke, maar daarbij gaat het zelden over vragen als: Wat voor gevolgen hebben deze technologieën op het welzijn van werknemers? Als je met nieuwe technologieën eerlijkheid wil bevorderen, hoe organiseer je dat dan? Daar is minder kennis over en juist daar willen wij iets in bijdragen.” 

Verbinding met stad in onderzoek en onderwijs

Het thema ODDS is nauw verbonden met de stad Rotterdam. De gemeente Rotterdam en ODDS ontwikkelden de Kenniswerkplaats Organisaties in een Slimme Stad. Er wordt onderzoek gedaan naar hoe medewerkers van de gemeente Rotterdam het thuiswerken in coronatijd ervaren. Het onderzoek leverde een mooi rapport op met aanbevelingen voor de gemeente. Claartje: “Er waren ook wat vragen die om vervolgonderzoek vroegen. Onze masterstudenten gaan aan de slag met vijf deelvragen. Het is voor hen een bijzondere kans om op deze manier onderzoek uit te voeren in opdracht van de gemeente Rotterdam.” In samenwerking met de gemeente Rotterdam gaat er ook een grootschalig en langdurend panelonderzoek plaatsvinden. Claartje: “Met het onderzoek willen we in beeld brengen hoe verschillende vormen van werk, zoals loondienst, freelance en platformwerk, zich ontwikkelen. Wat is daarin de rol van technologie? Welke gevolgen heeft het als het gaat om welzijn en onzekerheid?”

Invloed uitoefenen op jouw omgeving

Binnen de master ODDS worden studenten voorbereid op de beroepspraktijk van de toekomst. Francisca: “We geven onze studenten niet alleen future work skills mee, zoals creativiteit en innovatie. We bereiden hen ook voor om te reflecteren op de organisatie waar ze terechtkomen en om mogelijke veranderingen en verbeteringen te signaleren en aan te wakkeren.” Claartje lacht. “Soms hoor ik te makkelijk: ‘Daar hebben we geen invloed op, zo werkt het systeem nou eenmaal.’ Ik vind het mooi om studenten dan aan het denken te zetten en antwoord dan dat kinderarbeid vroeger ook mocht. De werkvloer is dus wel degelijk veranderd omdat we sommige zaken moreel niet juist vonden.” Francisca beaamt: “We moeten oog blijven houden voor welzijn en eerlijkheid. Ook als het gaat om toenemende digitalisering van werk en organisaties.”

Kenniswerkplaats Organisaties in een Slimme Stad

Kenniswerkplaats Organisaties in een Slimme Stad is een initiatief van de gemeente Rotterdam en ESSB. Samen met private en publieke partners werken ze aan oplossingen voor het slim organiseren van grootstedelijke vraagstukken. Hierbij kun je denken aan organisatievraagstukken op het gebied van slimmer netwerken, artificiële intelligentie, duurzaamheid, veiligheid en welzijn.