De Nederlandse handel in fossiele brandstoffen heeft het afgelopen halfjaar een flinke terugslag gekregen. Volgens nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) daalde de importwaarde met 11 procent en de exportwaarde zelfs met 15 procent in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Op het eerste gezicht lijkt dit een logisch gevolg van de energietransitie, maar volgens Ronald Huisman, hoogleraar Sustainable Energy Finance aan Erasmus School of Economics, ligt de werkelijkheid genuanceerder.
Energietransitie alleen is niet de directe oorzaak
‘Het is niet zo dat de opmars van duurzame energie alleen leidt tot een afname in fossiele handel,’ zegt Huisman. ‘Het gebruik van alternatieve energieën en de daling van fossiele import en export lopen samen op, maar er zijn ook andere oorzaken.’
Jarenlang gold aardgas in Nederland als een schoner alternatief voor kolen. Daarmee werd het gepresenteerd als stapsteen in de transitie naar een duurzamer energiesysteem. Inmiddels is dat beeld veranderd. Het gebruik van gas loopt terug, terwijl wind- en zonne-energie juist aan terrein winnen. Volgens Huisman is die groei vooral te danken aan doelgerichte investeringen en internationale klimaatverplichtingen.
Klimaatdoelen als belangrijkste drijfveer
Nederland heeft zich via het Klimaatakkoord van Parijs verbonden aan de ambitie om in 2050 klimaatneutraal te zijn. ‘Wind- en zonne-energie stoten natuurlijk minder CO₂ uit. Investeren in deze bronnen is een relatief eenvoudige manier om de energiemix te verduurzamen,’ legt Huisman uit. ‘Het is niet zo dat we minder gas gebruiken en daardoor overstappen op duurzame energie; het is precies andersom. Door te investeren in zon en wind neemt het gebruik van gas automatisch af.’
Geopolitieke druk en energieonafhankelijkheid
Naast het klimaat speelt geopolitiek een niet te onderschatten rol. De Russische invasie in Oekraïne in 2022 bracht de afhankelijkheid van Russisch gas duidelijk aan het licht. De Europese Unie legde sancties op, waardoor de gasstromen vanuit Rusland drastisch werden ingeperkt. Volgens Huisman heeft deze ontwikkeling de verduurzamingsslag versneld. ‘Investeren in duurzame energie begon vanuit klimaatdoelen, maar de wens om minder afhankelijk te zijn van buitenlandse leveranciers heeft die beweging kracht bijgezet,’ zegt hij. ‘In een handelsoorlog wil je niet dat je energievoorziening volledig leunt op geïmporteerd gas.’
Grenzen van zon en wind
Toch zijn er volgens de hoogleraar ook beperkingen aan de huidige route van de energietransitie. Wind en zon leveren niet altijd stabiele energie. ‘Het is natuurlijk niet elke dag zonnig of winderig. De vraag is: wat doe je op een windstille, bewolkte dag?’
Kernenergie wordt vaak genoemd als alternatief, maar Huisman waarschuwt voor overschatting. ‘Het is duur en het duurt jaren voordat nieuwe centrales operationeel zijn. Het is geen snelle oplossing.’
Pleidooi voor flexibiliteit
De kern van zijn betoog is dat Nederland niet moet inzetten op één enkel alternatief, maar juist moet streven naar een flexibele energiemix. ‘Als je ervoor zorgt dat je toegang hebt tot verschillende vormen van energie, dat je consumptie beter afstemt op het aanbod uit wind en zon en dat er meer opslagcapaciteit is, dan ben je op de goede weg,’ aldus Huisman.
De recente cijfers van het CBS laten zien dat fossiele brandstoffen een minder prominente plek innemen in de Nederlandse economie. Toch is de afname volgens Huisman niet simpelweg een verhaal van de energietransitie. Het is het resultaat van een complex samenspel van klimaatambities, geopolitieke spanningen en strategische investeringen in duurzame energie.
- Professor
- Meer informatie
Voor meer informatie neemt u contact op met Ronald de Groot, Media & Public Relations Officer bij Erasmus School of Economics: rdegroot@ese.eur.nl, mobiel: 06 53 641 846
