De KidsRights index maakt al ruim 10 jaar impact op het leven van kinderen wereldwijd

Overheden kunnen niet om de jaarlijkse KidsRights Index heen. De internationale ranglijst meet van alle VN-landen hoe het gesteld is met kinderrechten. Erasmus School of Economics en het International Institute of Social Studies van Erasmus Universiteit Rotterdam zijn voor initiatiefnemer stichting KidsRights, een belangrijke partner in het publiceren van de ranglijst. Zonder deze wetenschappelijke expertise zou het niet mogelijk zijn om de index te maken. Hoe komt deze index jaarlijks tot stand en wat maakt dat de ranglijst impact maakt op het leven van kinderen wereldwijd?

Nederland viel dit jaar fors terug in de elfde editie KidsRights Index. Waar Nederland vorig jaar nog op plek 4 stond is ons land nu terug te vinden op plek 20. Ook blijkt uit de index dat wereldwijd in 2023 naar verwachting 1 op 4 kinderen onder de armoedegrens leeft. “Nederland doet het dus niet goed. Door wachtlijsten kunnen jongeren niet de hulp krijgen die zij nodig hebben en dat is pijnlijk. Er wordt relatief weinig geld uitgegeven aan kinderen en jongeren, zeker vergeleken met andere rijke landen”, zegt oprichter en voorzitter Marc Dullaert van stichting KidsRights.

Marc Dullaert

Met name op het gebied van jeugdzorg en jeugdbescherming scoort Nederland slecht. Dullaert ziet hierbij een verband met de decentralisatie van jeugdzorg en de grote bezuinigingen die daarmee gepaard gingen. De lagere score was de politiek niet ontgaan en sloeg in de Tweede Kamer in als een bom. Op 27 juni was er een debat over de jeugdzorg, één dag na het uitkomen van de KidsRights index. “Ik heb de index nog nooit zo veel horen vallen. Je ziet echt dat beleidsmakers met de uitkomsten aan de slag gaan. In 2020 gebeurde iets vergelijkbaars toen Groot-Brittannië op plaats 169 stond. Dat leidde echt tot herrie in het Lagerhuis.”

Ruim twee miljard mensen bereikt

Inmiddels heeft de index een bereik van meer dan twee miljard mensen. Media wereldwijd berichtten erover, van de Guardian tot CNN. De index kijkt naast overheidsuitgaven aan jongeren en kinderen, ook naar het klimaat voor kinderrechten in verschillende landen. Daarbovenop worden alle landen eens in de vijf jaar gereviewd. Wanneer op zwakke punten geen progressie is gemaakt en te weinig is gedaan met eerdere adviezen, volgt een negatiever oordeel. “In Nederland is weinig vooruitgang geboekt en dan kun je ineens hard terugvallen. Zeker omdat andere landen juist meer gedaan hebben”, verklaart Dullaert.

Objectief en transparant

De KidsRights Index kijkt naar kinderrechten op vijf verschillende thema’s (denk aan onderwijs, gezondheid en veiligheid) hoe landen scoren. Maar hoe meet je dat en hoe kun je landen onderling op een betrouwbare en reproduceerbare manier onderling vergelijken? “Ons doel is om zo objectief mogelijk te meten”, zegt hoogleraar Econometrie Philip Hans Franses (Erasmus School of Economics). “We hebben een reputatie hoog te houden, want we willen dat de politiek ons serieus neemt. Alle gegevens zijn openbaar en onze afwegingen zijn heel transparant ”

Aan de hand van gegevens over kinderrechten wordt een indexscore bepaald, waarna de hoogleraar de landen opdeelt in vijf verschillende clusters (die in de KidsRights Index als verschillende kleuren zijn te herkennen). Voor een groot deel van de landen zijn de data goed beschikbaar, maar voor sommige landen is het lastiger om scores te bepalen. “Daar gaan we zelf op zoek naar manieren om te meten. Dat is spannend, want daar komt een mate van interpretatie bij kijken en dat moeten we goed verantwoorden.”

Landen kunnen niet om de KidsRights Index heen

De expertise van het International Institute of Social Studies is onmisbaar om inzicht te krijgen in de achterliggende factoren. Karin Arts, hoogleraar Internationaal Recht en Ontwikkeling, kent de context van de landen goed. Zij bestudeert landenrapporten van Unicef en geeft daar scores aan. Voor Dullaert van stichting KidsRights is het precies die bundeling van disciplines die de samenwerking zo waardevol maakt. “De KidsRights Index heeft zo een sterk wetenschappelijke grondslag. Toch is de ranglijst heel toegankelijk. Samen slaan we de brug tussen wetenschap en maatschappelijke toepasbaarheid. Wat natuurlijk ook helpt is dat Erasmus Universiteit Rotterdam veel statuur heeft. Doordat we krachten bundelen durft men de KidsRights Index niet zo snel te betwisten.”

“We willen niet alleen druk uitoefenen op beleidsmakers, maar ook van onderaf verandering in gang zetten"

Marc Dullaert

Oprichter en voorzitter van stichting KidsRights

KidsRights is veel meer dan een index. De stichting reikt ook jaarlijks de prestigieuze Internationale Kindervredesprijs uit om kinderen een platform te geven die iets baanbrekends hebben gedaan op het gebied van kinderrechten. Een van de bekendste winnaars is de Pakistaanse kinderrechtenactiviste, Malala Yousafzai, die de prijs in 2013 won voor haar inspanningen om meisjes naar school te helpen. Dullaert: “We willen niet alleen druk uitoefenen op beleidsmakers, maar ook van onderaf verandering in gang zetten. Dat doen we onder meer door lokale projecten voor en door kinderen te steunen. Denk aan het planten van bomen tegen verwoestijning of het bouwen van nieuwe klaslokalen na een overstroming.”

Klimaat als zesde thema

Klimaatverandering heeft helaas steeds meer impact op kinderen, zien Franses en Dullaert. Door langdurige droogte komen misoogsten vaker voor en steeds extremere regenval leidt tot meer overstromingen. Daarom wordt ‘klimaat’ als zesde thema toegevoegd. “We hebben daar dit jaar voor het eerst mee geëxperimenteerd en gekeken naar klimaatrisico’s per land”, legt econometrist Franses uit. “Het vraagt veel zorgvuldigheid om het thema ‘klimaat’ verder te ontwikkelen, maar het helpt om relevant te blijven. Impact maken is iets waar de universiteit steeds meer op hamert. Voor mij zit dat met Jan Tinbergen als grondlegger in ons DNA.”