Pac-Man van het water: Meinke van Oenen maakt zout water drinkbaar met algen

Hoe leg jij aan je aan een kind uit wat je doet?

"Dat heb ik vaak gedaan als klimaatburgemeester, dus als ik het op die toer doe, zeg ik: we hebben te weinig water, niet alleen in de zuidelijke landen waar je het misschien verwacht, maar ook hier in Nederland. En in het meeste water zit zout. Dat kun je niet drinken, dat is niet lekker. De manier waarop we nu zout uit water halen is heel duur en vervuilend voor het milieu. Met mijn start-up Algaenius probeer ik dat te doorbreken. Daar werk ik met algen, dat zijn de opa’s en oma’s van alle planten die je om je heen ziet, en die eten als een soort Pac-Man het zout op. Bovendien nemen de algen CO₂ op, waardoor we ook het kernprobleem achter het watertekort, klimaatverandering, oplossen."

Kun je leven van deze start-up?

"Ik leef van mijn studiefinanciering. Ik ben 21, ik studeer nog, ik zit in het derde jaar van de bachelor bedrijfskunde aan de Erasmus Universiteit. Ik betaal alles zelf: nu is het geen ingewikkelde hightech oplossing, het zijn algen die je thuis kunt laten groeien, en waar je met gel bolletjes van maakt die je in zout water doet. Maar straks heb ik wel financiering nodig: van watertechnologie kun je wel op kleine schaal bewijzen dat het werkt, maar je hebt geld nodig om het in grote kwantiteiten te kunnen toepassen, want water gaat niet over kleine hoeveelheden. Dus zoek ik investeerders, maar die vinden het vaak lastig dat ik studeer. Die denken dat ik mijn handen niet vrij heb, terwijl ik prima tijd heb."

Wat was je eerste baantje?

"Dat was bij de Johma, van de slaatjes. Daar heb ik gewerkt in de kantine, broodjes maken voor de heren in de nachtdienst. Zo verdiende ik mijn collegegeld. Ik heb daar geleerd feedback niet te persoonlijk op te vatten. Soms zegt feedback vooral iets over de afzender. Er was één dame, die heel kortaf tegen me deed en snel boos werd als ze me niet snel genoeg vond. Later vertelde ze dat haar man kanker had. Dat plaatste haar kritiek wel in perspectief."

Hoe ga je nu om met kritiek?

"Van goede feedback kun je groeien, maar je moet het nooit internaliseren. Maar bij groepsprojecten zie ik vaak dat mensen van slag kunnen raken van bepaalde feedback, en daar heb je niets aan. Ik ben er niet meer zo gevoelig voor. Ik gebruik het om ervan te leren, maar het raakt me niet meer emotioneel. Op mijn negentiende liep ik stage bij ASML, en daar kreeg ik best veel feedback op de dingen die ik maakte. Ik was natuurlijk nog niet heel erg goed, maar ik kon wel gewoon denken: ik heb mijn best gedaan, het is niet goed, ik doe het opnieuw. That’s it. Mijn begeleider zei: ik heb nog nooit meegemaakt dat iemand er zo mee omgaat. Maar dat heb ik dus met de jaren geleerd."

Wat was de moeilijkste beslissing die je ooit heb moeten nemen?

"Stoppen met technische bestuurskunde. Dat vond ik moeilijk, want ik ben van nature iemand die erg in de toekomst leeft. Toen ik net dertien was, was ik al bezig met wat ik zou gaan studeren, en dat was technische bestuurskunde. Daarna zou ik complex systems engineering gaan doen, ik zag het helemaal voor me. Maar toen ik negentien was, kwam de kans voor deze start-up. Dat ging niet samen. Ik was met mijn onderzoek twee weken naar New York geweest, bij de Verenigde Naties, en dat viel precies tijdens de tentamenweek. Dat gaf enorm gedoe met de TU Delft, er was geen enkele steun. Dus toen ben ik overgestapt naar de Erasmus Universiteit. Die staat veel meer open voor ondernemerschap, want soms kun je ergens gewoon echt niet zijn omdat je een mooie kans krijgt."

Wat is je grote droom?

"Dat het weer goed gaat met de natuur, en dat er overal genoeg water is om te drinken en eten te maken. Ik zeg vaak: kijk naar de natuur, vind de toekomst. Alles wat nu leeft, heeft evolutionair gezien superveel overleefd en is dus heel intelligent. Je kunt daar veel van leren en zo oplossingen bedenken die niet alleen effectief zijn, maar ook in harmonie met de bredere omgeving. Zoals die algen die zout opeten. Mensen zoeken altijd naar hightech, ‘grijze’, oplossingen, grote machines van plastic en metaal, maar die stoten ook weer CO₂ uit. Terwijl we al een CO₂ -probleem hebben! En het enige wat CO₂ kan opnemen, is de natuur. Kijk daar dan naar."

Wat is het beste advies over leiderschap dat je ooit hebt gekregen?

"Dromen, durven, doen. Elske Doets zei dat, tijdens de Young Lady Business Academy. Ik vind het een mooie slogan. In de teams waar ik heb gewerkt, zitten veel jonge vrouwen. Hun probeer ik vaak bij te brengen dat ze groter moeten dromen, want mijn leeftijdsgenoten denken vaak best klein, merk ik, en dat vind ik zonde. Spreek je uit, heb lef, want het maakt echt niet uit wat andere mensen van je denken. Oprecht niet. En ga gewoon wat doen. Ik heb heel vaak iets geprobeerd en ben ongetwijfeld vaak heel dom overgekomen, maar daar leer je van. De wereld draait toch wel door. Ik zie zeker bij vrouwen van mijn leeftijd dat ze niets durven zeggen in vergaderingen, maar daar kan ik met mijn hoofd niet bij. Hoe vaker je het doet, hoe minder eng het wordt."

Ik snap wel dat ze zich soms geïntimideerd voelen door oudere mensen.

"In jong zijn schuilt ook een kracht. Stel je nieuwsgierig op, stel vragen, en negen van de tien keer willen mensen je helpen. Je hoeft niet naar ze op te kijken. Kijk niet op naar mensen, kijk niet neer op mensen, kijk ze aan. Oudere mensen weten meer, dat moet je ook erkennen, maar ze staan niet boven je."

Merk je die terughoudendheid meer bij vrouwen dan bij mannen?

"Ik werk vooral met vrouwen. Als ik een keer met mannen een project doe, hebben ze geen enkele moeite iets te zeggen of te vinden, ook als ze het materiaal niet hebben bestudeerd. Fascinerend. Vrouwen zijn banger om te falen, en lopen daardoor zoveel kansen op kennis en ervaring mis. Dat komt ook doordat zij vaak hebben geleerd dat ze leuk en aardig moeten worden gevonden. Het verschrikkelijkste ooit. Dan leg je je definitie van succes buiten jezelf."

Als je 1 miljoen mocht weggeven, aan wie of wat zou dat dan zijn?

"Het allerergste is wat er in Gaza gebeurt. Maar wat zou er gebeuren als ik daar een miljoen heen zou sturen? Vrouwenemancipatie gaat me ook aan het hart, maar als ik het dicht bij mezelf houd, zeg ik: de Hersenstichting. Mijn moeder heeft niet-aangeboren hersenletsel na een zwaar auto-ongeluk. Ik zie elke dag hoe moeilijk het voor haar is om normaal door het leven te gaan, dat er heel weinig begrip is en veel te hooggespannen verwachtingen. Ik zou willen dat er meer onderzoek kon worden gedaan hoe je deze mensen kunt helpen."

Wat heeft dat ongeluk met jou gedaan?

"Ik heb daar de overtuiging aan overgehouden dat alles goedkomt en dat je heel veel aankunt. Mijn vader is ook lang ziek geweest. Van mijn ouders heb ik geleerd dat je de situatie niet kunt veranderen, maar wel hoe je ermee omgaat. Blijf je hangen in een slachtofferrol, of word je er sterker en veerkrachtiger van? Ik heb het gevoel dat ik bijna alles wel aankan."

Wat is je lastigste ondernemersdilemma?

"Het vinden van de juiste mensen voor Algaenius. Zeker in deze fase. Je hebt een bepaald karakter nodig en dat is echt schaars. Bij een start-up moet je ertegen kunnen dat dingen vaak niet goed gaan, je moet creatief zijn en lange dagen willen maken. Ik kijk vaak of mensen vanuit zichzelf al dingen hebben opgepakt, intrinsiek gemotiveerd zijn – eigenlijk naar die morele ambitie die Rutger Bregman zo mooi heeft omschreven. Ik zoek mensen die beseffen dat wij bijzonder veel geluk hebben dat onze wieg in Nederland heeft gestaan, dat we daar niets voor hebben hoeven doen. Dat je ook je intelligentie gewoon cadeau hebt gekregen. En dat het dus logisch is om iets terug te doen. Hoe je dat doet, mag je zelf weten, maar bij mijn studie bedrijfskunde zie ik toch zestig procent van de studenten gewoon bij een bank aan de slag gaan. Niet dat dat slecht is, maar ze hebben zoveel potentie. Waarom stopt het dan daar?"