Vijf balletjes tegelijk in de lucht houden klinkt voor de gemiddelde persoon al vrij lastig, op hetzelfde moment een aantal rekensommen oplossen lijkt al helemaal onmogelijk. Toch zijn er mensen die daar hun hand niet voor omdraaien. Hoe komt dat? Hoogleraar aan de afdeling Neurowetenschappen van het Erasmus MC Maarten Frens legt het uit op het festival Science Open en Science Hotel – en dat allemaal terwijl je je kunt verbazen over het evenwicht en de oog-handcoördinatie van circusartiesten.
Hersenen en circusartiesten? Wat gaat daar allemaal gebeuren?
Ik houd mijn praatje samen met professioneel jongleur en psycholoog Harm van der Laan. Zowel Harm als ik gaan jongleren, maar wat we willen laten zien is dat het er aan de buitenkant misschien hetzelfde uitziet, aan de binnenkant zijn er hele verschillende dingen gaande. Bij mij is jongleren een bewuste handeling waar ik mijn hoofd bij moet houden, bij Harm is het een geautomatiseerd proces. Hij kan jongleren met zijn ogen dicht, of tegelijkertijd sommetjes oplossen. We gaan het hebben over verschillende manieren waarop de hersenen bepaalde handelingen automatiseren en hoe gedrag verankerd raakt in de hersenen.
Is dat dan multitasken?
Het ligt eraan wat je verstaat onder multitasken. Twee bewuste processen tegelijk – zoals telefoneren en autorijden – is verschrikkelijk moeilijk. Maar iedereen kan een boterham smeren en tegelijkertijd een gesprek voeren. Een hoop handelingen zijn geautomatiseerd en daar is dus geen cognitieve inspanning voor nodig.
Kan iedereen leren om sommetjes op te lossen en tegelijkertijd te jongleren als je maar lang genoeg oefent? Of is dat genetisch bepaald of je daar goed in bent of niet?
Er zijn twee scholen: sommige mensen beweren dat je met genoeg oefening alles kan leren en er zijn mensen die dat tegenspreken. Ik denk dat iedereen kan leren jongleren – dit vergt namelijk geen specifieke zaken van je lichaam. Niet iedereen kan wereldkampioen sprint worden daarentegen. Je hebt daar een specifieke lichaamsbouw voor nodig, bepaalde spierontwikkeling, et cetera. Jongleren zou iedereen in principe moeten kunnen leren, alleen de een zou er meer tijd in moeten steken dan de ander. Ik kan inmiddels jongleren – dat wil zeggen, het geijkte patroon met drie ballen – en tegelijkertijd doorpraten en uitleggen, maar dat is voor mij het absolute maximum. En ik ben geenszins een getalenteerde jongleur.
Daarnaast gaan we door op het proces van leren en wat daarbij in het brein gebeurt. Als een handeling geautomatiseerd is raken deze processen ingesleten in de hersenen. Jongleren en sommetjes oplossen tegelijkertijd moet dus iedereen kunnen leren, als je maar lang genoeg oefent.
Wil je Maarten Frens en Harm van der Laan zelf zien jongleren en verrast worden door spectaculaire circusacts? Kom dan op vrijdagavond 28 september naar het wetenschapsfestival Science Hotel of zaterdag 29 september naar het festival Science Open.
- Meer informatie
Bekijk hier het hele programma van onze wetenschapsfestivals Science Open en Science Hotel op 28 en 29 september