Massaclaims na datalek bevolkingsonderzoek, samen sterk door de WAMCA?

Met deze collectieve claim wordt de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie (WAMCA), die is ingetreden op 1 januari 2020, op de proef gesteld. Deze wet, die in 2020 in werking trad, is bedoeld om gedupeerden van massaschade te helpen hun recht te halen. Hoogleraar privaatrecht Xandra Kramer aan Erasmus School of Law volgt de zaak met grote belangstelling, mede vanwege haar rol en die van onderzoeker Jos Hoevenaars in het onderzoek voor het ministerie van Justitie naar de evaluatie van deze wet. In een uitzending van EenVandaag en een artikel van het Algemeen Dagblad, gaat Kramer in op de mogelijke massaclaims en de kans van slagen op een vergoeding voor de gedupeerden. 

Onzichtbare schade

Om een schadevergoeding te kunnen toekennen moet schade worden aangetoond. In het geval van het datalek bij Clinical Diagnostics hebben slachtoffers, vooralsnog, geen directe financiële schade geleden. In plaats daarvan voelen ze, zo geven gedupeerden aan, een diepe schending van hun privacy en onrust over hun meest persoonlijke gegevens die op straat liggen. Gedupeerde Andrea Posthuma omschrijft in EenVandaag haar gevoelens over de zaak: “Ik vind het zo ongelooflijk belangrijk dat privé en precaire gegevens dat die privé blijven.”

De juridische uitdaging zit vooral in de 'onzichtbare' schade. Volgens Kramer is het soms relatief eenvoudig om een claim te onderbouwen bij concrete, aantoonbare schade. "Denk aan iemand die na het datalek door een oplichter wordt benaderd en 3.000 euro overmaakt." Maar in veel gevallen is de schade niet financieel, maar psychologisch van aard. Het is een gevoel van onveiligheid en stress, de angst dat je gegevens misbruikt kunnen worden. “Deze immateriële schade is lastig in een bedrag uit te drukken, maar is juist de kern van de zorgen van veel slachtoffers.”

Samen sterk door de WAMCA?

De massaclaims zijn een antwoord om gezamenlijk op te kunnen trekken tegenover grote organisaties. Een belangenbehartiger kan dankzij de WAMCA voor een groep gedupeerden tegelijk één collectieve procedure beginnen om een schadevergoeding te eisen, de juridische variant op het gezegde ‘samen sta je sterk’. De drempel om je recht te halen zou hierdoor aanzienlijk lager moeten worden. Toch is dat niet zonder meer altijd het geval.

“We hebben nog geen goede voorbeelden van geslaagde massaclaims met een schadevergoeding”, vertelt Kramer aan het AD. “Hoewel de verwachtingen bij de invoering van de wet hoog waren, is de praktijk weerbarstig. Er is tot nu toe slechts één gerechtelijke einduitspraak in een schadevergoedingszaak: een claim van vijfduizend ondernemers tegen Vattenfall over te hoge energietarieven, die werd afgewezen. Dit onderstreept de complexiteit van procedures waarbij grote groepen slachtoffers betrokken zijn.”

Mocht het tot een procedure komen dan zal de massaclaim rondom Clinical Diagnostics een nieuwe toets voor de WAMCA worden, maar of het zover komt is vooralsnog onduidelijk. “De zaak tegen Clinical Diagnostics is nog in de beginfase: de advocatenkantoren verzamelen gedupeerden. Het is nog niet zeker of het tot een juridische procedure komt. Dat gebeurt pas als de juristen vinden dat het kans van slagen heeft,” concludeert Kramer.