In Nederland komen de verkiezingen voor de Tweede Kamer dichtbij. Na inspectie van de partijprogramma’s is zeker dat de winstbelasting omhoog zal gaan. Maar wat betekent dit? Hoogleraar overheidsfinanciën en economisch beleid aan Erasmus School of Economics Bas Jacobs biedt interessante inzichten in twee artikelen van Het Financieele Dagblad en een artikel van de Telegraaf.
Zoals blijkt uit de partijprogramma’s en sinds kort ook de verkiezingsdebatten, zijn alle politieke partijen voornemens om de belastingen voor bedrijven te verhogen. Hoezeer dat uiteenloopt, is sterk afhankelijk van de partij: de VVD wil de lasten verhogen met ongeveer 3,6 miljard euro, de PvdA met 42 miljard euro. Alle andere partijen zitten ergens tussen deze twee uitersten in.
Volgens Jacobs verschuift het hele politieke spectrum op dit aspect naar links op. Dit gebeurt ook in andere opzichten: zo staat het minimumloon bij iedere partij hoog op de agenda en zijn partijen eensgezinder geworden over de omvang van de publieke sector. Jacobs: ‘de kritiek op het kapitalisme, de zorgen over de uitwassen van de mondialisering en de rol van internationale bedrijven daarin nemen al jaren toe. Ook traditioneel liberale partijen zoals VVD en D66 schuiven om die reden naar links. Veel liberaal-kapitalistische ideeën uit de jaren tachtig – lagere belastingen, deregulering, meer vrijhandel - hebben niet altijd gebracht wat werd beloofd, hoewel het "receptenboek van het kapitalisme" goed nagevolgd is. De uitwassen zijn toegenomen, wat ertoe leidt dat veel politici afstappen van de traditionele ideeën van het neoliberalisme’.
Negatieve effecten
Dat er een negatief effect zal zijn, lijkt vast te staan. Nederland heeft altijd al een goed concurrentievermogen gehad in internationaal perspectief, waardoor bedrijven het aantrekkelijk vinden om zich hier te vestigen. Maar hoezeer zal dat in de toekomst nog het geval zijn? Jacobs legt het als volgt uit: omdat de winstbelasting hoger wordt, blijft er minder over voor de ondernemers om vervolgens weer te investeren. Vanwege deze kleinere marges wordt het aantrekkelijker om naar het buitenland te vertrekken, waar de fiscale faciliteiten hogere investeringen mogelijk maken zonder dat daarvoor vanuit een operationeel perspectief iets hoeft te veranderen: men maakt simpelweg minder aanspraak op je winst. Bovendien benadrukt Jacobs ook wat Milton Friedman vroeger al stelde: bedrijven zijn geen mensen. Wat hij hiermee bedoelde, is dat de bedrijven zelf als entiteit geen belasting betalen, maar andere. De drie groepen die te maken kunnen krijgen met afwenteling van de kosten van de verhoogde vennootschapsbelasting, zijn werknemers, consumenten en aandeelhouders. Ook het idee om het minimumloon te verhogen heeft een negatief effect op werkgelegenheid, nu het duurder wordt voor bedrijven om werknemers aan te houden. Jacobs benadrukt ook de algemene gevolgen van het kapitalisme: 'Goed werkend kapitalisme beloont hard werk, ondernemerschap en het nemen van risico, maar monopolievorming, windhandel in onroerend goed, afschuiven van risico’s en milieuvervuiling juist niet. Dan krijgen mensen onverdiend inkomen waar ze zelf niks voor hebben gedaan en draaien anderen voor de rekening op. Dat is schadelijk voor de economie en geeft maatschappelijk ongewenste uitkomsten zoals grotere ongelijkheid en klimaatproblemen'.
- Professor
- Meer informatie
U kunt de volledige artikelen van Het Financieele Dagblad en de Telegraaf, 2 maart 2021, 6 maart 2021 en 13 maart 2021, hierboven downloaden.