Commentatoren zijn raciaal vooringenomen bij hun beoordeling van voetballers, stelt de spelersvakbond van Engeland en Wales (Professional Footballers' Association). In samenwerking met de Deense website RunRepeat werd door de vakbond het Engelstalige commentaar van tachtig wedstrijden uit vier Europese grote competities tijdens het seizoen 2019-2020 bestudeerd.
Commentatoren noemden spelers met een lichtere huidskleur vaker ‘intelligent’ en van ‘hogere kwaliteit’ dan spelers met een donkere huidskleur, zo concludeert RunRepeat. ‘Spelers met een donkere huidskleur hadden significant meer kans om te worden teruggebracht tot hun fysieke kenmerken of atletische vaardigheden - namelijk tempo en kracht - dan spelers met een lichtere huidskleur.’ ‘Commentatoren helpen bij het vormen van de perceptie die we van elke speler hebben, waardoor de raciale vooringenomenheid die de kijker al heeft, wordt verdiept’, zegt Jason Lee, de PFA-manager voor gelijkheidseducatie. ‘Het is belangrijk om te bedenken hoe ver die perceptie kan gaan en hoe ze de carrières van voetballers beïnvloeden, ook nadat die beëindigd is.’ Een speler die coach of manager wil worden, krijgt een ‘oneerlijk voordeel’ als commentatoren hem geregeld ‘intelligent’ en ‘ijverig’ noemen, terwijl die opvattingen het resultaat lijken te zijn van raciale vooroordelen, stelt Lee.
In Engeland zijn de bevindingen groot nieuws. De Nederlandse onderzoeker Jacco van Sterkenburg, verbonden aan de Erasmus Universiteit, deed al eerder en uitgebreider onderzoek naar het gebruik van stereotyperingen door voetbalcommentatoren en kwam voor een groot deel tot dezelfde conclusies. ‘Dit verrast me niet. Eerdere Engelse en Amerikaanse onderzoeken wezen hier ook al op. Al is de bevinding van mij en de door mij begeleide student Tobias Kappelle, die hier recentelijk nog onderzoek naar deed, wel dat Nederlandse commentatoren door de jaren heen genuanceerder zijn geworden.’
Omgekeerde beeld
Onderzoek van Van Sterkenburg onder het Nederlandse publiek laat juist het omgekeerde beeld zien. ‘Dat duidt niet-witte spelers vaker aan als ‘explosief’, ‘sterk’ en ‘beestachtig’ en witte spelers als ‘intelligent’, een ‘leider’ en ‘nijver’.’ Mogelijk dat voetbaltalkshows daar een rol in spelen. ‘In 2015 deed een andere student onderzoek naar het gebruik van stereotyperingen bij Voetbal Inside (voorloper van Veronica Inside, red.). Daar waren die stereotyperingen nog wel nadrukkelijk aanwezig.’ In Nederland dringen er nauwelijks coaches en technisch directeuren van kleur door tot het profvoetbal. Van Sterkenburg: ‘Coaches met een migratieachtergrond geven zelf aan dat die stereotyperingen hen belemmeren om door te groeien.’ In Engeland is inmiddels een programma aangekondigd dat het coachlandschap diverser moet maken. Slechts 6 van de 92 coaches in de vier hoogste Engelse divisies zijn geen witte mannen, zo zocht de BBC uit.
- Universitair Hoofddocent