Wanneer heeft iemand u voor het laatst om een gunst gevraagd? Meestal valt er nu een stilte want je denkt niet alleen aan het wat en wanneer maar ook aan de onprettige situatie van dat moment. Als iemand je om een gunst vraagt stelt de vrager zich kwetsbaar en ook een beetje nederig op omdat hij of zij iets nodig heeft wat jij hebt en jij kan beslissen over zijn of haar opluchting of verdriet.
Het woord ruikt naar vroeger toen ik moest logeren bij mijn strenge peetoom en peettante en aan het eind van een vreselijke week bedankte ik netjes mijn oom voor de mooie week en hoopte dat hij deze keer mijn hand niet tot appelmoes zou knijpen. ‘Het is je van harte gegund,’ antwoordde hij op mijn angstige woordjes. Zonder het te beseffen, zei hij eigenlijk dat alle ellende en verdriet van die week een gunst waren.
Het ruikt ook naar corruptie. ‘Manus manum lavat,’ schreef de Romeinse filosoof Seneca over de politieke situatie in zijn stad. De ene hand wast de andere. Seneca ruikt op zijn beurt weer naar Italië en Italië naar de maffia waarmee ik absoluut niet wil zeggen dat het in Limburg niet voorkomt.
Het woord staat ook in het leerboek en waar ik rekende op een lange en omslachtige uitleg bleek dat in alle landen van herkomst het ‘manus manum lavat’ tot de alledaagse praktijk behoort en het verzoeken en verlenen van gunsten in het DNA zit. Gunsten worden zelden geweigerd en de wederdienst staat voor generaties in het geheugen gegrift. De opdracht was dus simpel: Maak een goede zin met een beleefd verzoek. Vraag mij om een gunst.
Er kwamen er talloze verzoeken om een milde beoordeling dan wel een hoog cijfer voor het eindexamen en dus schreef ik het nummer van mijn bankrekening in grote cijfers op het Zoomscherm, wetende dat de ene hand de andere wast en ik het niet verder hoefde uit te leggen. Niemand heeft iets overgemaakt en dan blijkt toch maar weer hoe snel het inburgeringsproces gaat. Het zijn modelburgers geworden.
‘Zou jij mij kunnen oversteken?,’ vraagt Irina die duidelijk maakt dat zij niet zichzelf is maar haar oma die dicht bij een druk kruispunt in Teheran woont. Er gaan weken voorbij dat ik niet in Teheran ben maar als zij vermomd als haar oma daar op het kruispunt stond, zou ik geen seconde twijfelen. Ik zou haar zelfs willen optillen en zwierend en dansend als Nurejev naar de overkant brengen. Ik droom.
‘Zou jij de bomen in onze straat niet willen afknippen?’ In de straat waar Osman net twee maanden woont, worden de bomen gekapt. Je kapt een boom maar je knipt of scheert een heg. Hoe vaak moet ik het nog herhalen? Zo moeilijk is het niet. Toen ik het hem uitlegde zei hij dat zijn zus kapster is. Of knipster. Hoe dan ook, het blijft zonde van de bomen.
‘Zou je mij met de doos naar boven willen tillen?,’ vroeg Masha. De laatste keer dat iemand dat vroeg, lijkt lichtjaren geleden. Hoewel ik weet dat er iets niet klopt aan de zin, denk ik aan mijn rug en aan Nurejev.
Het ging natuurlijk om de doos want Masha is aan het verhuizen. Ze heeft een nieuwe woning gekregen na ongeveer 10 maanden in AZC’s te hebben gewoond. Gilze, Oisterwijk, Leersum en Schalkhaar: plaatsen waar ik nog nooit ben geweest en nooit heb gewoond dus in zekere zin kent ze meer van Nederland dan ik.
Masha heeft Afghanistan ver voor de laatste omwentelingen verlaten maar ze heeft de ontwikkelingen van de afgelopen tijd wel gevolgd. Ze heeft ook gezien en gelezen hoe sommige mensen in Nederland reageerden op de komst van haar landgenoten. Ze is bang hoe het met haar familie in Afghanistan is maar ook hoe mensen in de straat op haar komst zullen reageren. Ze is heel blij met haar nieuwe huis en lacht en huilt tegelijkertijd en terwijl ze probeert de tranen van haar wangen snel weg te vegen, zegt ze: ‘Ik zou mensen van mijn straat een gunst willen vragen dat ik hier mag wonen.’
Wanneer heeft iemand u voor het laatst om een gunst gevraagd? Meestal valt er nu een stilte.
