Een goed en gezond seksleven, daar kun je niet vroeg genoeg aan beginnen. Want wist je dat de bouwstenen voor je seksuele ontwikkeling al in de baarmoeder beginnen? Pedagoog en socioloog Daphne van de Bongardt van Erasmus School of Social and Behavioural Science, winnaar van de EUR Research Award en genomineerd voor de VIVA400 (stemmen kan hier), doet onderzoek naar de seksuele ontwikkeling van jongeren. ‘We moeten de focus niet alleen op veilige seks leggen, maar ook op plezierige seks.’
Onlangs ontving je de EUR Research Award voor jouw onderzoekslijn. Waar gaat die precies over?
‘In de brede zin over hoe jongeren intieme, romantische en seksuele relaties ontwikkelen. De hoofdvraag die ik mezelf stel: hoe leren jongeren in de maatschappij van vandaag over seks, relaties en intimiteit? Ik vind het heel belangrijk om daar op meerdere manieren data over te verzamelen. Met vragenlijsten bijvoorbeeld, maar ook door een op een diepteinterviews af te nemen. Daarnaast heb ik ook observatiemethodes gebruikt, bijvoorbeeld eentje waarbij ik jongeren samen met hun beste vriend(in) in een semi-natuurlijke setting over seks-gerelateerde onderwerpen liet praten. Ik was daar zelf niet bij, maar een camera registreerde de gesprekken.’
Hoe was dat?
‘Heel inzichtelijk. Ik zag bijvoorbeeld vooral dat jongens en meisjes op een heel andere manier met elkaar over seks praten. Waar jongens bijvoorbeeld de nadruk legden op de acceptatie van onveilige seks, waren meisjes veel meer bezig met juist wel veilige seks belangrijk vinden. Ook praatten jongens meer over wat zij zouden willen in bed en waren ze minder dan meisjes bezig met wat een eventuele partner daarvan zou vinden.
Daarnaast heb ik een methode ontwikkeld om sexual history interviews af te nemen. Daarmee kunnen we echt dieper ingaan op de geschiedenis van hun relationele en seksuele ervaringen: wat heb je geleerd van een vorige relatie, wat neem je mee naar de volgende? Maar ik vraag ook naar hun seksuele opvoeding: hoe werd er thuis over seks gesproken?’
Wat hebben je ouders te maken met je seksleven?
‘Meer dan je denkt! In de literatuur onderscheiden we twee soorten opvoeding. De ene kant behelst de algemene aspecten van opvoeding. Dus ben je bijvoorbeeld met wel of geen strikte regels opgevoed, hoe is de kwaliteit van de relatie met je ouders, kun je thuis overal open over praten? We weten nu dat dat een rol speelt. Uit een van mijn eigen onderzoeken bleek dat hoe beter de kwaliteit van de relatie tussen pubers en hun ouders is, hoe beter hun globale zelfwaardering is en hoe positiever ze hun eigen seksuele ervaringen evalueren. We denken dat dat komt omdat je met een hogere zelfwaardering ook beter weet en durft aan te geven wat je wel en niet wil in bed. Maar of dat echt zo is, onderzoeken we nu verder.
De andere kant is de seksualiteit-specifieke opvoeding. Dat heeft te maken met de houding van ouders ten opzichte van jongeren en seks, plus seksuele communicatie. We zien nu dat jongeren thuis vaak pas over seks in gesprek gaan als ze al seksueel actief zijn. Maar dat is eigenlijk te laat: zorg dat het bespreekbaar wordt voor er sprake is van seks. Dus laat ze vragen stellen over verliefdheid, daten, verkering vragen, en werk op die manier toe naar het bespreken van meer intieme ervaringen. Wist je trouwens dat het iets typisch Nederlands blijkt te zijn om dat gesprek bij de afwas te hebben? Dan vragen ouders hun kinderen vaak of er iemand in de klas zit die ze leuk vinden, haha.’
Hoe doen Nederlandse jongeren het verder qua seks?
‘Ze beginnen er steeds later mee, blijkt uit de meest recente monitor van Rutgers: precies op hun achttiende hebben jongeren gemiddeld voor het eerst geslachtsgemeenschap. Maar wat typisch is aan de Nederlandse seksuele ontwikkeling is dat jongeren hun ‘seksuele traject’ stapsgewijs doorlopen. Voor driekwart van de jongeren geldt dat er steeds een bepaalde tijdsduur zit tussen verschillende intieme ervaringen. Dus ze beginnen met tongzoenen, iets later met strelen, weer later met manuele seks, dan orale seks en dan pas geslachtsgemeenschap. Daar gaat gemiddeld wel een paar jaar overheen. Dit ‘stapsgewijze’ traject zorgt er trouwens ook voor dat jongeren bezig zijn met veilige seks.’
Wat wil je uiteindelijk bereiken met je onderzoek?
‘Dat we jongeren tools meegeven om meer over seks te praten en om al die verschillende berichten over seks vanuit hun sociale omgeving te kunnen navigeren. Dat draagt bij aan een goed en gezond seksleven. Wat trouwens ook helpt: vanuit de World Health Organization (WHO, red.) wordt een in mijn ogen steeds betere definitie gehanteerd van seksuele gezondheid. Waar dat eerder vooral ging over de afwezigheid van seksuele risico’s, zoals ongewenste zwangerschappen of soa’s, wordt nu ook de nadruk gelegd op de aanwezigheid van positieve aspecten. Oftewel: seksueel plezier en genot. Dat is echt heel belangrijk voor ons algemene welzijn.'
(foto: Tommy N Lance)
- Meer informatie
Daphne van de Bongardt spreekt 23 oktober bij Studio Erasmus over het geheim van een goed seksleven.