“In bestaande systemen twijfel zaaien met wetenschappelijke argumenten.” Dat is wat Derk Loorbach (46) het liefst doet. Vanuit zijn rol als directeur van het Dutch Research Institute for Transitions (DRIFT) schudt hij het liefst aan systemen die moeten veranderen als het gaat om duurzaamheid.
DRIFT is in 2004 opgericht en opereert als BV onder de koepel van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Met onderzoek, advies, onderwijs en de DRIFT Arena (activiteiten voor een breder publiek) wil DRIFT veranderingen naar eerlijkere en duurzame samenlevingen versnellen. “Wij brengen wetenschap naar de straat, om vandaaruit verandering te faciliteren. We houden een spiegel voor”, vertelt Derk.
Interesse voor transitie
Derk Loorbach is als hoogleraar sociaal-economische transities verbonden aan Erasmus School of Social and Behavioural Sciences. Problemen in de samenleving raken hem. Uitdagingen op het gebied van duurzaamheid houdt hij graag tegen het licht. Laatst vond Derk een werkstuk terug uit zijn basisschooltijd over duurzame energie. Van jongs af aan wekt transitie en hoe je verandering voor elkaar krijgt zijn interesse.
Dicht bij de praktijk
Sinds 2011 is Derk directeur van DRIFT. Samen met zijn collega’s organiseerde hij het academische, kritisch onafhankelijke denken dicht bij de praktijk. Derk: “Wetenschappelijk onderzoek begint vaak bij de wetenschapper, maar wij laten zien dat het ook anders kan. Eerst contact met de praktijk, om vandaaruit na te denken en verder te onderzoeken. Daardoor kunnen wij ons heel goed focussen op voor de samenleving relevante problemen. We zoeken vanuit de praktijk naar antwoorden op vragen die in de maatschappij leven. Ik ben er een groot voorstander van om die manier van onderzoek doen ook binnen de EUR meer ruimte te geven.”
Water koken
Zijn onderzoek richt zicht op transities: maatschappelijke veranderingen die traag verlopen en die je vaak pas achteraf herkent. Zo stapten we in de vorige eeuw geleidelijk over van kolen naar gas, van paarden naar auto’s en van wijkverpleging naar zorg in het ziekenhuis. Allemaal processen die met schokjes een bepaald patroon volgden. Juist dat patroon is voor de onderzoekers van DRIFT interessant. Derk: “Ik vergelijk het vaak met water koken. Het begint met water, maar er verandert iets als we bijvoorbeeld hitte toevoegen. Je ziet in het begin misschien van buitenaf nog weinig verandering, maar op microniveau is dat wel degelijk het geval. En dan ga je ergens een punt voorbij waardoor het zichtbaar wordt: water wordt stoom. Zo werkt het ook met systemen. Door invloeden van buitenaf, bijvoorbeeld technologie of bepaald gedrag, veranderen systemen volgens een bepaald patroon: ze raken uit evenwicht. Vanuit DRIFT streven wij naar het versnellen van transities die, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid, nodig zijn. Want gelukkig zijn wij geen kikkers die niet doorhebben dat het water opwarmt.”
IABR
Dit jaar werd Derk Loorbach benoemd tot hoofdcurator van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) in 2022, getiteld ‘SHOCK & ROLL’. “Daar gaan we aan transitiepraktijken ontwerp en onderzoek toevoegen en laten we de resultaten zien aan een groot publiek. Want de klimaatdoelstellingen maken duidelijk dat we het anders moeten doen. Moet je nog meer wegen aanleggen als de files in Nederland groter worden? Of gaan we eindelijk eens kijken naar het probleem áchter die files? Met praktische oplossingen in het dagelijks leven gaan we met SHOCK & ROLL transities zichtbaar maken en versnellen. En die praktijkervaring levert tegelijk voor ons weer een bron van informatie op in ons onderzoek naar het versnellen van veranderingen!”
Meer informatie over IABR: https://iabr.nl/nl
- Professor