Uit een recent onderzoek van Matthijs Korevaar, universitair docent financiën aan Erasmus School of Economics, blijkt dat Amsterdam zich verrassend snel herstelde van de pest in 1665. Volgens twee artikelen in Bloomberg weerlegt de studie, waarin ook de economische gevolgen van cholera in Parijs in de 19e eeuw werden onderzocht, de visie op hoe steden historisch gezien door epidemieën zijn getroffen.
Een welvarende uitkomst
Uit de studie blijkt, door te kijken naar de 17e eeuwse huizenmarkt, dat de prijzen inderdaad sterk daalden toen de pest de economie trof. Toen de sterftecijfers echter daalden, stabiliseerde de situatie zich verrassend snel, gevolgd door een periode van stedelijke innovatie die uiteindelijk positieve effecten had. De studie suggereert dat steden na een gezondheidscrisis juist kunnen opbloeien omdat het veranderingen in gang kan zetten die betere leefomstandigheden creëren.
Actieve stimulering
In Amsterdam herstelde de bevolking zich snel door migranten aan te trekken. Volgens de onderzoekers kunnen de lessen daarom wellicht het best worden toegepast op ontwikkelingssteden en landen met grote maatschappelijke ongelijkheid en beperkte overheidssteun, in plaats van het hedendaagse Nederland. In Parijs werd hetzelfde geobserveerd: de magnetische aantrekkingskracht van de stad heeft ertoe geleid dat migranten naar de stad trokken, bereid om meer risico's te nemen omtrent hun gezondheid om een betere financiële situatie te bereiken.
Tijdens de ergste maanden van de pest kwamen de bouwwerkzaamheden en veel andere economische activiteit, tot stilstand. Daarna werd de bouw echter snel hervat. Amsterdam stimuleerde de heropleving actiefmet behulp van een voor die tijd innovatief instrument. Volgens stadsdocumenten stond Amsterdam voor het eerst toe dat landheren hun grondpercelen kochten zonder gebruik te maken van staatsleningen.
Een vertrouwd gezicht
Waarschijnlijk kwam de pest per boot naar Amsterdam, maar Amsterdammers geloofden dat de ziekte zich verspreidde via bedorven lucht, opstijgend uit rottende materie of uit ongezonde plekken. Eerdere pestepidemieën hadden de mensen ook geleerd dat afstand bewaren kon helpen en de pogingen tot isolatie kunnen inderdaad levens hebben gered. Kort na de choleraplaag keken onderzoekers in Parijs naar de sterftecijfers. Hieruit bleek dat sommige delen van de stad disproportioneel zwaarder geraakt waren door de ziekte dan andere delen. Dit heeft tot een majeure herziening van het stadsbeeld geleid, met brede straten om de afstand tussen gebouwen en mensen te vergroten. Wat opvalt aan de Amsterdamse maatregelen van toen is hoezeer ze overeenkomen met de huidige Covid-19 maatregelen. De vormen van inperking die we nu gebruiken, zijn dezelfde als in de jaren 1600.