De wereld van de indirecte belastingen lijkt zich bij velen binnen en buiten de fiscale wereld te beperken tot de btw en als het meezit tot andersoortige omzetbelastingen, douanerechten, alsmede accijnzen.
Niet onbegrijpelijk als je bedenkt dat de btw nu eenmaal een belasting is die samen met de loonbelasting de ‘budgettaire toppers’ zijn en waar ieder bewust of onbewust dagelijks mee te maken heeft. Maar terecht is dat allerminst. Waar hebben we het dan zoal nog meer over?
Jaarlijkse begroting
Het eenvoudigste om een overzicht van de indirecte belastingen te krijgen is het raadplegen van de jaarlijkse begroting van de overheid. Daar staan ze keurig op een rij. De belastingen van rechtsverkeer zijn dan als naam vrij onbekend, maar als we het over de overdrachtsbelasting hebben dan gaat er wel een lichtje branden. Maar weer niet als we het hebben over de assurantiebelasting die met een aan de btw identiek tarief in feite een omzetbelasting op verzekeringsdiensten is en waar overigens interessante EU-aspecten aan zitten.
Wat betreft de EU is ook het nog steeds aanhangige voorstel voor een Financial Transaction Tax boeiend: of die er komt blijft twijfelachtig maar als dat het geval is, is het gelijk de eerste echte Europese belasting. De opbrengst komt namelijk niet in de lidstaten terecht maar in de portemonnee van de Europese Commissie. Wat Nederland betreft zien we op dit punt de bankenbelasting: de belasting met het minste aantal belastingplichtigen: ongeveer 10!
Energie- en milieubelastingen
Maar de belangrijkste categorie wordt wat mij betreft gevormd door de momenteel maatschappelijk meest relevante groep heffingen, te weten de energie- en milieubelastingen die deels worden vorm gegeven door Europese regelgeving en deels door eigen regelgeving van landen. Recent is op EU-niveau een vernieuwde richtlijn uitgebracht die van grote betekenis is, maar daarnaast valt ook te wijzen op bijvoorbeeld de CO2-heffingen die in ontwikkeling zijn tezamen met het zogenoemde ETS-systeem.
Deze heffingen hebben anders dan de btw- niet primair een budgettaire doelstelling, maar een sterk economische doelstelling, namelijk de internalisering van de maatschappelijke kosten van energiegebruik en milieuvervuiling. Die gaan de komende decennia stellig sterk aan betekenis toenemen. Er liggen zelfs scenario’s dat ze in Nederland budgettair zouden moeten oplopen tot circa € 35 mld. Hoe dan ook indirecte belastingen met een grote impact die alle aandacht behoeven: ook van fiscalisten.
- Meer informatie
Peter Kavelaars is hoogleraar in Fiscale Economie bij Erasmus School of Economics.
- Gerelateerde opleiding