Media-aandacht heeft maar beperkt direct invloed op beleid, zelfs bij een controversieel onderwerp als immigratie en integratie. Een stortvloed aan berichten hoeft niet te betekenen dat onderwerp hoog op de agenda komt te staan of dat het beleid verandert. En ondanks de soms heftige reacties spelen sociale media een bijrol. Dat blijkt uit het onderzoek van socioloog en bestuurskundige Rianne Dekker naar zestien kwesties waarbij het immigratiebeleid de publiciteit haalde, zoals de asielzaak van Mauro Manuel. Zij verdedigt haar proefschrift op vrijdag 14 oktober 2016 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Geïnspireerd door kwesties als de asielzaak van Mauro Manuel of het besluit tot asielopvang in Oranje onderzocht Rianne Dekker verschillende nationale en lokale beleidsagenda’s van immigratie en integratie. Ze richt zich in haar proefschrift ‘Policy in the Public Eye: Agenda-setting and framing dynamics of traditional and social media in relation to immigration and integration policies’ op zestien concrete gebeurtenissen rond het nationale immigratiebeleid en die recent media-aandacht kregen. Los van ‘Mauro’ en Oranje waren dat onder andere de zelfmoord van de Russische asielzoeker Aleksandr Dolmatov, de hongerstaking van asielzoekers in Rotterdam en het Polen-meldpunt van de PVV.
Wanneer concrete kwesties rond het immigratiebeleid de publiciteit halen, legt dit druk op het beleidsproces: is het huidige beleid juist, of moet het veranderen? Daarmee kan media-aandacht invloed hebben op de beleidsagenda. Het onderzoek geeft inzicht in welke gevallen en hoe media-aandacht invloed heeft op de beleidsagenda.
Framing doorslaggevend
Uit het onderzoek van Dekker blijkt dat een directe invloed van media op beleid klein is, ook in een controversieel beleidsdomein als immigratie en integratie. Het is niet alleen de hoeveelheid media-aandacht die de invloed op de beleidsagenda bepaalt. ‘Framing’, het beeld dat van een kwestie wordt geschetst, speelt ook een belangrijke rol.
Om invloed te hebben is volgens Dekker een eenduidige framing van de kwestie in de media essentieel, waarbij het media-frame dat dan de boventoon voert ook moet afwijken van het huidige beleidsframe. Die eenduidigheid is niet altijd vanzelfsprekend: in de mediaberichtgeving zijn verschillende stemmen te horen, waaronder die van de beleidsmakers zelf. Omdat verschillende kwesties worden gedomineerd door uiteenlopende frames worden beleidsmakers dus niet eenzijdig gestuurd naar een strenger of ruimhartiger immigratiebeleid.
Bijrol voor social media
Social media hebben geen autonome invloed op het beleid, zo blijkt het onderzoek van Dekker. Zowel de heftigheid van de discussies op sociale media als de framing worden sterk geleid door traditionele media als kranten, radio en TV. Toch kunnen sociale media wel bijdragen aan agendavorming: soms wordt framing in traditionele media mede bepaald door het gebruik van uitdrukkingen of beelden op sociale media.
Verder is - anders dan bij traditionele media - het structureel volgen van social media vaak nog geen staande praktijk van beleidsmakers. Zij zijn eerder geneigd om aandacht te schenken aan mediaberichtgeving wanneer zij verwachten dat de framing de publieke opinie sterk vertegenwoordigt. Zeker bij social media worden sommige geluiden afgedaan als de mening van slechts enkele burgers. Ook wordt soms interne expertise verkozen boven de ‘wisdom of the crowds’.
Relevantie
Het onderzoek van Dekker helpt maatschappelijke organisaties om inzicht te krijgen in de manier waarop traditionele en sociale media kunnen helpen om onderwerpen te agenderen. Voor beleidsmakers toont het onderzoek het belang om media-aandacht te blijven volgen, zonder zich teveel te laten leiden door de waan van de dag, aldus Dekker.
Ook de huidige context van de ‘vluchtelingencrisis’ maakt de bevindingen van belang. Er is veel media-aandacht voor immigratiekwesties en het beleid van Nederland en de Europese Unie staat ter discussie. Media zijn vaak ook zelf onderwerp van discussie.
Over Rianne Dekker
Rianne Dekker (1986) studeerde cum laude af in de sociologie, met als specialisatie urban studies. In haar masterscriptie richtte zij zich op het potentieel van sociale media bij het creëren van een online publieke sfeer. Als lid van het internationale THEMIS onderzoeksproject hield zij zich bezig met de rol van sociale media in migratieprocessen. Ze startte haar promotieonderzoek bij de vakgroep bestuurskunde in 2012. Als PhD student was ze betrokken bij het ‘UniteEurope’ project, dat een social media analyse-instrument voor lokale overheden onderzocht. Daarnaast deed zij onderzoek in opdracht van het WODC. Sinds juni dit jaar is Dekker werkzaam als universitair docent bij de Universiteit Utrecht. Meer informatie over haar onderzoek is te vinden op www.riannedekker.nl
- Meer informatie
Marjolein Kooistra, persvoorlichter Faculteit der Sociale Wetenschappen (FSW), (010) 4081235 of kooistra@fsw.eur.nl