Tegelijkertijd met de Erasmus Sustainability Days die deze week plaatsvinden, hielden we een interview met Ellen van Schoten, nieuw lid van het College van Bestuur, en Mariecke van der Glas, programmamanager duurzaamheid. Zij leggen de visie van de EUR op het gebied van duurzaamheid uit, waarom het onderwerp belangrijker is dan ooit en wat je zelf kunt bijdragen.
Ellen van Schoten, u bent sinds januari lid van het College van Bestuur. Wat is uw persoonlijke motivatie om duurzaamheid hoog op de agenda te willen zetten?
“Als jonge tiener werd ik al vegetariër, in een tijd dat het nog niet zo normaal was als nu. Ik houd van de natuur, van dieren en van alles wat leeft. Deze aarde is heel kostbaar. Het gaat me aan mijn hart hoe we haar behandelen, en nalaten. Ik ben zo iemand die ook rommel op straat opruimt. Ik heb mijn auto weggedaan en reis met het OV. Ik probeer minder plastic te gebruiken in mijn huishouden en te doen wat ik kan, in het klein. Op dezelfde manier hoop ik dat ik mijn bijdrage op de universiteit kan leveren.”
De EUR heeft in haar strategie 2024 een pijler met de naam “verantwoordelijkheid nemen voor duurzame ontwikkeling”. Wat wordt bedoeld met ‘verantwoordelijkheid nemen voor’?
Ellen van Schoten: “Het klimaatprobleem is een probleem van ons allemaal, en daarom is het ook een verantwoordelijkheid van ons allemaal. Iedereen maakt elke dag keuzes, die in meer of mindere mate bij kunnen dragen aan een schonere, meer duurzame wereld. Daarom is het belangrijk dat er universiteit breed aandacht is voor duurzame ontwikkeling. Onder studenten, onderzoekers, medewerkers, de staf en het bestuur. Iedereen heeft iets met deze planeet te maken.”
Mariecke van der Glas: “In mijn verkennende gesprekken hier viel me op dat er een groep is op de universiteit die heel actief en toegewijd met het thema bezig is. Mijn ambitie is om samen die groep groter te maken. Duurzaamheid is trouwens ook een steeds belangrijker onderdeel bij bedrijven. Als je je goed wilt voorbereiden op een baan, moét je wel hiermee bezig zijn.”
Wat zijn de concrete ambities van de EUR op het gebied van duurzaamheid?
Ellen van Schoten: “Op het gebied van bedrijfsvoering willen we eco-positief worden: meer teruggeven dan nemen. En we zetten al grote stappen in die richting: we hebben zonnepanelen op drie gebouwen op de campus, we maken een plan voor vergroening van de campus, in onze aanbestedingstrajecten speelt duurzaamheid een belangrijke rol.”
Is het moeilijk om het thema op de bestuurlijke agenda te krijgen?
Ellen van Schoten: “Het goede nieuws is: het stond al op de agenda, en in de strategie. Overigens staat het thema bij veel besturen hoog op de agenda. Klimaatverandering en natuurverlies is een groot maatschappelijk probleem. En juist hier, op de universiteit, met wetenschappelijke kennis kunnen we iets veranderen. We hebben de kennis en de kunde in huis. En er werken en studeren mensen die echt willen bijdragen aan verbetering.”
Mariecke van der Glas: “De bedoeling is dat uiteindelijk alle besluitvorming mede ingegeven wordt door duurzaamheidscriteria, op alle faculteiten en alle afdelingen. Dat de vraag hoe je je footprint zo laag mogelijk houdt, door de gehele universiteit de standaard mindset wordt: bij de aanschaf van spullen, bij het organiseren van een evenement, het opzetten van een onderzoek, of bij het maken van een onderwijsprogramma. Het is eigenlijk moeilijk om bezigheden te verzinnen waarbij het thema niét relevant is.”
Mariecke van der Glas: “Het doel is dat duurzaamheid door de gehele universiteit de standaard mindset wordt: bij de aanschaf van spullen, bij het organiseren van een evenement, het opzetten van een onderzoek, of bij het maken van een onderwijsprogramma”
Hoe gaan jullie duurzaamheid in het onderwijs brengen?
Mariecke van der Glas: “Ik zou graag willen dat iedere eerstejaars die hier binnenkomt een introductie over duurzaamheid krijgt in relatie tot zijn of haar gekozen vak. Zo kunnen we laten zien dat er kansen en mogelijkheden liggen in ieder vakgebied. Ten tweede zijn er elementen in onderwijsprogramma’s die dieper ingaan op het thema, dat willen we uitbreiden. Ten derde zullen we ook services aanbieden aan docenten om ze hierop voor te bereiden. Er zijn al microlabs voor docenten, die kunnen we opschalen.”
Wat is er tot nu toe bereikt op dit vlak, waar zijn jullie trots op?
Ellen van Schoten: “Ik ben onder andere trots op de duurzame gebouwen die we hier op de campus hebben, en nog erbij krijgen. Het zijn fantastische voorbeelden van hoe je beter kunt bouwen met respect voor de natuur, en daarnaast zijn het ook heel fijne plekken om te werken en te studeren. Het circulaire onderwijsgebouw van 8.500m² dat nu wordt gebouwd, zal één van de duurzaamste universiteitsgebouwen van Nederland worden.”
Mariecke van der Glas: “Ik vind de campus-tuin een mooi voorbeeld, deze is spontaan begonnen, en wordt vrijwillig onderhouden door medewerkers en studenten. Het initiatief is omarmd door de universiteit. Ook de Erasmus Sustainability Hub is gedreven door studenten, zij organiseren onder andere deze Erasmus Sustainability Days.
Nog een praktisch voorbeeld: we streven naar een langere levensduur van onze apparaten. De eerste lading chromebooks is nu getest en kan een jaar langer mee. We kijken ook wat we ermee gaan doen als ze afgedankt zijn. We hebben een bedrijf gevonden dat werkt met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, die de apparaten kan innemen en recyclen of opknappen voor kinderen die geen computer hebben. Dat is een prachtige stap: zorg dragen voor het afval, de keten rondmaken, en tegelijkertijd een sociaal project steunen.”
Wat zijn de grootste struikelblokken?
Ellen van Schoten: “Volgens mij is de wil er wel, op de gehele universiteit, maar soms moeten mensen een drempel over. Om met een voorstel te komen, of überhaupt zich te kunnen voorstellen dat dingen anders kúnnen. Tegelijkertijd is het zaak om de goede ideeën die er zijn, te implementeren, dat vraagt soms om doorzettingsvermogen.”
Mariecke van der Glas: “Een struikelblok kunnen financiële overwegingen zijn. Aan de andere kant schelen duurzamere keuzes soms geld, zoals het langer gebruiken van apparaten. En voor sommige beslissingen moet je een beetje lef hebben. We zijn nog niet allemaal even ver. Ik merk in mijn privéleven ook dat ik nog steeds nieuwe stappen maak richting duurzaamheid, het blijft een dagelijkse uitdaging.”
Ellen van Schoten: “Ja, bijvoorbeeld boodschappen doen zonder plastic aan te schaffen is bijna onmogelijk, heb ik gemerkt. Tenzij je er dágen voor uittrekt. Je krijgt in je leven steeds een nieuwe uitdaging op je pad waarmee je aan de slag kunt, dat is hier op de campus hetzelfde. Ik geloof wel dat het thema leeft onder studenten. De gevolgen van klimaatverandering zoals warmte of enorme regenval, zien we elke dag, je kunt het niet meer ontkennen.”
Mariecke van der Glas: “Misschien zijn we te rijk geweest om het eerder te hebben opgemerkt. Ik werkte voorheen met kwetsbare groepen in de Global South, zij hebben de klimaatverandering veel eerder aan levende lijve ondervonden, door middel van overstromingen, droogte, uitgeputte bodem. Hier werd gedacht: er is genoeg geld, we gooien kunstmest erop. Nu komen we er langzaam achter dat dat eigenlijk een verwoestende manier van produceren is. Ik hoop dat we op een dag terugkijken op deze tijd, en niet meer begrijpen waarom we bepaalde dingen zo deden, omdat duurzame keuzes dan de norm zijn geworden.”
Ellen van Schoten: “We hebben hier fantastische voorbeelden van hoe je met respect voor de natuur kunt bouwen, en daarnaast zijn het ook heel fijne plekken om te werken en te studeren”
Waar kijken jullie naar uit?
Ellen van Schoten: “Ik kijk ernaar uit dat het steeds gemakkelijker gaat worden om duurzame keuzes te maken. We zien al dat het bijvoorbeeld makkelijker is om vegetarische catering te vinden, zoals we ook op de campus hebben. Eigenlijk wil je dat het voor iedereen in de maatschappij, en op de universiteit, makkelijker wordt om dagelijks goede keuzes te kunnen maken.”
Mariecke van der Glas: “Ik kijk ook uit naar ons nieuwe beleid voor dienstreizen en woon-werkverkeer. Ik hoop op een plan met lef. Daar zet ik me graag voor in.”
Iedereen een Ov-kaart in plaats van een parkeerpas?
Mariecke van der Glas: “Die OV kaart is er al! Ik kijk samen met HR wat we nog meer kunnen doen om te zorgen dat mensen minder snel de auto pakken, ook vanwege gezondheidsredenen. Hiernaast zijn dienstreizen een spannend onderwerp. Veel medewerkers reizen voor onderzoek of symposia. Maar in deze corona-periode hebben we ook gezien dat sommige dingen best op afstand kunnen. Eén faculteit (ESHCC) heeft al afgesproken dat men de trein pakt als een bestemming minder dan 700 kilometer reizen is. Dat is een begin. We kunnen misschien niet stoppen met vliegen, maar we kunnen het beperken. En de vliegreizen die gemaakt moeten worden, compenseren.”
Wat kunnen medewerkers of studenten nog meer doen als ze zich willen inzetten voor duurzaamheid?
Mariecke van der Glas: “We hebben ontzettend veel kennis en expertise in huis. Mijn taak is om lijntjes aan elkaar te knopen. Mensen kunnen mij benaderen met ideeën. Verder zou ik zeggen: maak vooral gebruik van de dingen die we al hebben, zoals het afvalscheidingssysteem of het aanbod aan vakken gericht op duurzaamheid. Binnenkort komen er watertappunten op de campus: daar kun je je flesje bijvullen in plaats van een nieuwe te kopen.”
Ellen van Schoten: “Het is belangrijk dat mensen zich blijven uitspreken, en met ideeën komen. We willen onderzoekers, medewerkers en studenten ruimte geven om eigen initiatieven te verwezenlijken.”
Dr. Ellen van Schoten is gepromoveerd in de economie aan de Vrije Universiteit. Voordat ze bestuurslid werd, werkte ze onder andere in vergelijkbare posities bij de Algemene Rekenkamer, bij de Autoriteit Financiële Markten en aan twee ministeries. Ze wilde al langer graag naar het hoger onderwijs. Ze zegt: “Wat hier gebeurt: ruim 30.000 jonge mensen opleiden tot kritische burgers, en onderzoek produceren waar de maatschappij en de stad echt iets aan heeft, dat vind ik geweldig. En de Erasmus Universiteit Rotterdam past goed bij mij: het is een jonge, ondernemende universiteit met veel energie, en interessante uitdagingen in mijn portefeuille.”
Dr. Mariecke van der Glas promoveerde op geografie aan de Universiteit Utrecht, en werkte hiervoor in internationale samenwerking, altijd met een blik op de Global South. Voordat ze bij de EUR kwam als duurzaamheidsmanager, werkte ze vijf jaar voor de Rainforest Alliance aan een wereldwijd programma voor verduurzaming van de koffie-, thee- en cacaosectoren . Ze zegt: “Duurzaamheid is altijd een belangrijk deel van mijn onderzoek en werk geweest, een rode draad door mijn carrière.”
- Meer informatie
Meer weten over duurzaamheid op de EUR?