Pim Fortuyn als charismatisch leider: held, redder en Messias

Pim Fortuyn als charismatisch leider: held, redder en

Pim Fortuyn mobiliseerde een belangrijke groep stemgerechtigden die voorheen niet stemden, omdat deze hem als een charismatisch leider beschouwden. Dat stelt historicus en publicist Clemens van Herwaarden in zijn promotieonderzoek over het charisma van Fortuyn, die zowel als held, redder en Messias werd omschreven. Hij onderzocht brieven van mensen die voor en na de dood hun diepste gevoelens voor de levende en later vermoorde leider op papier zetten. Van Herwaarden verdedigt zijn proefschrift vrijdag 4 november 2016 aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Waarom lukt het sommige politieke leiders om de harten van de mensen te veroveren? Hoe komt het dat een politicus charismatisch leiderschap krijgt toegedicht? Worden leiders geboren of gemaakt door de omgeving? En kan het politieke establishment iets doen tegen de opkomst van aantrekkelijke outsiders? Van Herwaarden geeft in zijn promotieonderzoek ‘Liefde voor een leider. Het charismatisch leiderschap van Pim Fortuyn’ antwoord op deze vragen. Met de opkomst van het populisme zijn ze actueler dan ooit. Van Herwaarden werpt ook meer licht op het succes van politieke buitenstaanders zoals Donald Trump. 

Brieven
De brieven en uitingen die Van Herwaarden onderzocht zijn zowel voor als na de dood van Fortuyn geschreven. Er komen projecties als held, redder, Messias naar voren die door een groep volgelingen werden verbonden aan het opvallende optreden van de bestrijder van het politieke establishment. In brieven gaven aanhangers van Fortuyn blijk van hun diepste gevoelens voor de politicus. Zo schrijft een vrouw: ‘Lieve Pim, wij zijn van dezelfde familie, zie Genesis 6. Lieve Pim, het lijkt brutaal om zo familiair te zijn, maar je bent tenslotte een broertje van mij; een dierbaar broertje, en als zusje voel ik de behoefte om jouw een steuntje te geven en je dit te vertellen’.

Rouw Fortuyn en Van Gogh
Het rouwbeklag na 6 mei was enorm en de geschreven rouwuitingen die onder meer in Amsterdam, Den Haag en Rotterdam op belangrijke plekken werden achtergelaten vormden een unieke etnografische bron waarin de Vox Populi tot uitdrukking kwam. Een vergelijking tussen de rouw om Fortuyn en Theo van Gogh laat een groot verschil zien tussen de emoties die vrijkwamen voor beide bekende Nederlanders. Theo van Gogh werd nooit gezien als een heilige, terwijl het postume beeld van Sint Pim verklaard moet worden vanwege diens charismatisch leiderschap bij leven.

Van Herwaarden bestudeerde in 2004 als afstudeer-student geschiedenis maandenlang de talloze rouwuitingen die na de moord op verschillende plekken voor Fortuyn waren neergelegd. 'De wetenschappelijk ontkenning van het charismatisch leiderschap van Fortuyn heb ik in het licht van de gevonden bronnen nooit kunnen begrijpen. Het geeft voldoening om die omissie met deze studie recht te zetten. Hierdoor worden de bijzondere gevoelens voor Fortuyn in die even bijzondere parlementaire periode inzichtelijk gemaakt.'     

Dichter bij huis zorgt Liefde voor een leider voor meer inzicht in de achtergrond van de Nee-stemmers van het Oekraïne-referendum en wordt de onvrede van de Brexiteers invoelbaar. 

Omdat de gedachten en gevoelens van een grote groep (ontevreden) kiezers in Liefde voor een leider veel adem krijgt, komt in deze studie de aanhang van Geert Wilders tot leven.

Over Clemens van Herwaarden
Van Herwaarden (1975) publiceerde eerder ‘Fortuyn, chaos en charisma (Bert Bakker, 2005) en Mannen die het maken (Business Contact, 2010). Hij studeerde Geschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en werkte als journalist voor het FD en BNR Nieuwsradio. Thans is hij docent Geschiedenis aan het Erasmiaans Gymnasium in Rotterdam.

Meer informatie

Persvoorlichting Erasmus Universiteit Rotterdam, T (010) 408 1216 of E press@eur.nl

Vergelijk @count opleiding

  • @title

    • Tijdsduur: @duration
Vergelijk opleidingen