De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) kent aan prof. Elaine Mak (Erasmus School of Law) een Vidi-subsidie toe van € 800.000,-. Zij zal onderzoek doen naar Europese rechtspraakculturen en in hoeverre deze zich kunnen ontwikkelen tot één Europese rechterlijke cultuur. Elaine Mak kreeg in 2008 al een Veni van NWO.
Het verdrag van Lissabon (2009) heeft nieuwe doelstellingen geïntroduceerd voor de samenwerking tussen rechters in de Europese Unie (EU) met het oog op effectieve geschilbeslechting en de bescherming van fundamentele rechten. De Europese Commissie zet in dit verband o.a. in op rechterlijke trainingen om het wederzijds vertrouwen tussen nationale rechters te vergroten en hiermee de samenwerking te bevorderen. Rechters in de lidstaten ontwikkelen daarnaast gedeelde professionele waarden, rechtsregels en praktijken in een ‘transnationale dialoog’. Het is echter niet duidelijk in hoeverre de nationale rechtspraakculturen in de EU-lidstaten, d.w.z. de ideeën over en werkwijzen in de rechtspraak die zich in de loop der tijd hebben ontwikkeld, kunnen uitmonden in een gedeelde Europese rechterlijke cultuur.
Dit onderzoek gaat in op de mogelijkheden en beperkingen tot verdere afstemming van rechtspraakculturen in de Europese Unie. Rechtsvergelijkende en empirische studies brengen de inhoud en ontwikkeling van drie aspecten van rechterlijke cultuur in kaart: 1) professionele waarden voor rechters (morele dimensie); 2) rechtsregels en concepten voor de beoordeling van zaken met een Europees aspect (juridische dimensie); 3) leiderschap in de berechting van EU-rechtelijke zaken (institutionele dimensie). Prof. Mak en twee promovendi zullen dit onderzoek uitvoeren en voor het empirische gedeelte enquêtes en interviews houden onder nationale en Europese rechters en beleidsmakers. In een afsluitende normatieve analyse zal prof. Mak onderzoeken of Europese constitutionele consensus kan worden bereikt over de hoofdkenmerken van rechterlijk functioneren op basis van rechtsstatelijke waarden.
Dit project zal concrete referentiepunten voor rechterlijke samenwerking opleveren. Het onderzoek speelt hiermee in op verwachtingen van burgers en van de rechtspraktijk m.b.t. rechtspraak in de Europese rechtsorde. Rechters, beleidsmakers, maatschappelijke organisaties en wetenschappers zullen worden betrokken in een adviesraad en jaarlijkse seminars. Vanuit wetenschappelijk oogpunt draagt dit onderzoek bij aan het zich ontwikkelende gebied van rechtsvergelijkende en multidisciplinaire studies over de globalisering van rechtssystemen.
Vernieuwingsimpuls
Vidi is gericht op ervaren onderzoekers die na hun promotie al een aantal jaren succesvol onderzoek hebben verricht. Vidi maakt samen met Veni en Vici deel uit van de Vernieuwingsimpuls van NWO. Binnen de Vernieuwingsimpuls zijn onderzoekers vrij om hun eigen onderwerp voor financiering in te dienen. Op deze manier stimuleert NWO nieuwsgierigheidsgedreven en vernieuwend onderzoek. NWO selecteert onderzoekers op basis van de kwaliteit van de onderzoeker, het innovatieve karakter van het onderzoek, de verwachte wetenschappelijke impact van het onderzoeksvoorstel en mogelijkheden voor kennisbenutting. In totaal dienden in deze Vidi-ronde 572 onderzoekers een ontvankelijk onderzoeksproject in voor financiering. Daarvan zijn nu 87 gehonoreerd. Dat komt neer op een honoreringspercentage van 15%.