Waarom mensen niet (altijd) egoïstisch zijn

In zijn proefschrift presenteert Harms een reeks laboratorium- en veldexperimenten over de drijvende krachten achter sociale voorkeuren. Deze experimenten zijn uitgevoerd in diverse populaties, variërend van bankmedewerkers tot professionals in liefdadigheidsorganisaties tot ondernemers in een ontwikkelingsland.

Banken, bedrijfscultuur en behulpzaamheid

Zo deden Harms en zijn co-auteurs een studie over het effect van een ethiek-programma om klantgerichtheid te bevorderen onder bankmedewerkers. Om de effecten van dit programma te meten werd gebruikt gemaakt van een veldexperiment en observaties van ‘mystery shoppers’: acteurs die vermomd als klanten bankfilialen bezochten om advies in te winnen over diverse financiële producten. Uit deze studie blijkt dat het programma niet leidde tot gedragsverandering. Dit resultaat roept vragen op over de effectiviteit van ‘zachte maatregelen’ om integriteit in de bankensector te vergroten, en suggereert dat andere strategieën nodig zijn om een cultuurverandering teweeg te brengen.

Vrije wil en donaties

In een ander experiment tonen Harms en zijn co-auteurs aan dat mensen minder geld doneren aan arme mensen in ontwikkelingslanden wanneer ze informatie krijgen over neurowetenschappelijk onderzoek waaruit zou blijken dat vrije wil slechts een illusie is. Dit resultaat past in een bredere reeks verschijnselen die in de psychologie ‘motivated reasoning’ genoemd worden. Mensen grijpen selectief bepaalde informatie en denkbeelden waarmee ze hun eigen voorkeuren kunnen “goedpraten”. In dit geval werd het voor mensen makkelijker om zichzelf te laten geloven dat zij niks kunnen doen aan het leed van anderen, wat zich vertaalde naar minder donaties. Deze bevinding roept vragen op over hoe veranderende opvattingen over “vrije wil” en verantwoordelijkheid het behulpzame gedrag van mensen beïnvloeden.

Lees ook de blogpost.