Vandaag vindt het webinar ‘Sturen in tijden van corona’ plaats. Deelnemen (via Teams) is gratis. Het webinar wordt georganiseerd in het kader van GOVLAB010, een bijzondere samenwerking tussen de Erasmus Universiteit en de gemeente Rotterdam om de stad duurzamer, gezonder en gelijker te maken. Hoogleraar bestuurskunde Arwin van Buuren: “Tijdens dit webinar denken we na over de vraag: wat kunnen we leren van deze crisis, en hoe kunnen we de stad Rotterdam veerkrachtiger maken?”
Wat is GOVLAB010?
“Het doel van deze samenwerking is om verder te komen op een aantal, voor Rotterdam cruciale thema’s. De transitie naar een duurzame stad, naar een stad zonder tweedeling, naar een stad die groeit, naar een gezonde stad. Deze transities vragen om nieuwe vormen van governance. Wij kijken hoe de universiteit kan bijdragen aan deze zoektocht. Hoe kan de stad zich organiseren zodat er op een goede manier sturing gegeven kan worden aan maatschappelijke veranderingen?”
Wat is er bijzonder aan het webinar vandaag?
“Er sluiten meer dan 300 mensen aan: alle directeuren van de gemeente Rotterdam, en een groot aantal ambtenaren, ook in hogere posities, hebben zich al aangemeld. De gemeentesecretaris gaat reflecteren op zijn persoonlijke ervaringen en lessen en voornemens voor de toekomst van de stad. Derk Loorbach en Martijn van der Steen zullen daar kritisch op reageren, vanuit hun eigen expertise. De belangrijke vraag is: wat nemen we mee uit deze coronacrisis, hoe komen we als stad slimmer en sterker uit de crisis?”
Derk Loorbach is voor een bottom-up benadering toch? Wat gaat hij zeggen in het webinar? En wat zegt Martijn?
“Derk zegt onder andere: de overheid moet belemmeringen wegnemen, en ruimte creëren voor maatschappelijke transformaties die inderdaad vaak van onderop vorm krijgen. Ik denk dat hij bij het webinar vooral ingaat op de vraag in hoeverre deze crisis kan helpen om de verschillende transities in Rotterdam te versnellen. Hoe kan het, dat we altijd moeilijk deden over thuiswerken en dat het nu ineens normaal is en mogelijk? Derk ziet deze crisis als een kans. Je ziet dat nu allerlei parkeerplaatsen omgezet worden in terrassen, ook dat is mogelijk. Hoe kunnen we deze flexibiliteit vasthouden, ook na de coronacrisis, om transities te versnellen?
De oratie van Martijn van der Steen ging over veerkrachtig organiseren. Een organisatie wordt steeds vaker geconfronteerd met verrassingen, soms voorspelbaar, soms onvoorspelbaar. De vraag is: hoe kun je omgaan met die verrassingen? Kun je je daarop instellen als stad? De kans is natuurlijk groot dat zo’n pandemie vaker voorkomt.”
De stad moet hier tegenkunnen?
“Ja, precies, en er is best veel bekend in de wetenschap over hoe je organisaties inricht zodat ze veerkrachtig zijn. Daar denken we met elkaar tijdens dit webinar over na: wat kunnen we leren van deze crisis om de stad Rotterdam veerkrachtiger te maken?”
“De belangrijke vraag is: wat nemen we mee uit deze coronacrisis, hoe komen we als stad sterker uit de crisis?”
Wat voegt uw onderzoek hieraan toe?
“Het doen en laten van overheidsorganisaties is veelal strikt gereglementeerd en geprogrammeerd. Tegelijkertijd vraagt deze crisis van een overheid dat zij doet waar ad hoc behoefte aan is. Wat is gegeven de omstandigheden nodig, wat hebben burgers nodig? Een coronacrisis laat zien dat een overheid niet alleen in staat moet zijn om uitvoering te geven aan wat je eerder overeengekomen bent (‘doen wat is afgesproken’), maar ook moet kunnen inspelen op problemen of kansen die zich op het moment voordoen (‘doen wat nodig is’). Deze crisis kan een kans zijn om die tweebenigheid verder te ontwikkelen. Er moest ineens veel worden geïmproviseerd. Er bleek veel inventiviteit om organisaties gewoon door te laten draaien. Dat improvisatievermogen zat ook voor een belangrijk deel in de samenleving zelf.
Mijn eigen onderzoek gaat ook over de rol van burgerinitiatieven. Je ziet dat er veel initiatieven ontstonden in de stad. Dat kon ook, omdat de overheid soms met de handen in het haar zat. Op die manier is de crisis ook een oefening in bescheidenheid voor overheden. Zonder het zelforganiserend vermogen van de samenleving komen we crises zoals deze niet te boven. De reservecapaciteit van onze samenleving, cruciaal voor veerkracht, zit niet zozeer bij de overheid maar vooral ook in andere domeinen.”
Wat bedoelt u met reservecapaciteit, en in welke domeinen zit dat?
“In ons zorgsysteem zit bijvoorbeeld weinig reservecapaciteit. Maar er is wel verborgen reservecapaciteit. Gevluchte artsen, die hier officieel nog niet aan het werk mogen omdat ze nog niet de juiste papieren hebben. Of nèt gepensioneerde artsen. Het is goed om na te denken over de vraag waar deze verborgen reservecapaciteit zit, en hoe die ingezet kan worden bij een crisis. Allerhande regels staan dat vaak in de weg. Zo werd de erkenningsprocedure voor buitenlands zorgpersoneel dankzij de coronacrisis in eerste instantie alleen maar tijdrovender in plaats van korter. Deze crisis leert ons dat we hier echt anders over moeten nadenken. Daarom is het goed om de lessen uit deze periode grondig te bestuderen. Je zou willen dat deze enorme mobiliserende werking van een crisis ook na afloop ervan kan blijven bestaan.”
“De crisis is een oefening in bescheidenheid voor overheden. Zonder het zelforganiserend vermogen van de samenleving komen we crises zoals deze niet te boven”
- Professor
- Meer informatie
Webinar: Sturen in tijden van corona.
Woensdag 17 jun 2020 om 12:45 uur.
Ter afsluiting verzorgt Arwin van Buuren een korte reflectie op het webinar, Arwin is hoogleraar Bestuurskunde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, Academic Director van de Erasmus Governance Design Studio en programmamanager van het onderzoeksprogramma RePolis wat de relatie tussen maatschappelijke zelfsturing en overheidssturing onderzoekt. Ook is hij academic lead van Evaluating societal impact, een strategisch programma dat bekijkt hoe maatschappelijke impact van EUR onderwijs en onderzoek gemeten kan worden.