Promotie L.J.X. (Louis) Giesen

Korte samenvatting over het doel van het proefschrift:

Darmkanker (colorectaal carcinoom) is een veelvoorkomende aandoening in de westerse wereld. In 2021 werden in Nederland circa 13000 patiënten gediagnosticeerd met een colorectaal carcinoom. In ongeveer 1 op de 3 patiënten bevindt de tumor zich in het laatste deel van de dikke darm (het rectum). Mede vanwege de verschillen in behandeling, prognose en tumorbiologie worden het colon en rectumcarcinoom over het algemeen als twee verschillende entiteiten beschouwd. (1) De behandeling van het primaire rectumcarcinoom bestaat meestal uit een operatie waarbij het rectum en het omliggende vetweefsel met bijbehorende lymfeklieren worden verwijderd (TME chirurgie, totale mesorectale excisie). (2) Afhankelijk van het tumorstadium worden patiënten soms voorbehandeld met radiotherapie (bestraling) of chemoradiatie (bestraling in combinatie met chemotherapie). Deze operatie wordt in Nederland in de meeste gevallen met een kijkoperatie (laparoscopie) uitgevoerd en tegenwoordig ook steeds vaker met behulp van een robot. Dit laatste lijkt een veilige manier, maar het is nog niet duidelijk of het ook winst biedt voor de patiënt ten opzichte van een standaard laparoscopie. (3) Mogelijke voordelen van de robot zijn onder andere het driedimensionale beeld waarmee kritieke structuren zoals zenuwen nog beter in beeld kunnen worden gebracht en de instrumenten die kunnen articuleren en daardoor nauwkeurig in een kleine ruimte kunnen werken (zoals het kleine bekken bij rectumchirurgie). Ondanks deze operatietechnieken is er nog steeds een aanzienlijke kans op het krijgen van (ernstige) complicaties en zal ongeveer 1 op de 5 patiënten eindigen met een permanent stoma na rectumchirurgie. Daarnaast is rectumchirurgie geassocieerd met een substantiële verslechtering in kwaliteit van leven. Dit wordt onder andere veroorzaakt door darmfunctiestoornissen, incontinentie en seksuele dysfunctie die regelmatig voorkomen na deze chirurgie. (4) In de afgelopen jaren is uit meerdere studies naar voren gekomen dat in sommige gevallen een rectumresectie achterwege kan worden gelaten. Bij patiënten met een vroege vorm van rectumcarcinoom, is een plaatselijke verwijdering, oftewel een lokale excisie (LE), een bewezen veilige behandeling. Deze rectumsparende behandeling heeft als voordeel dat de anorectale functie behouden blijft en het veel minder complicaties en een betere kwaliteit van leven geeft vergeleken met TME chirurgie. Er wordt onderzocht of er ook in patiënten met een rectumcarcinoom dat niet in aanmerking komt voor een lokale excisie, een oncologisch veilige mogelijkheid bestaat voor een rectumsparende behandeling. In de STARTREC studie wordt gekeken of deze patiënten eerst radiotherapie of chemoradiatie kunnen ondergaan gevolgd door een lokale excisie, of in het geval van een complete response, een afwachtend beleid. (5) Daarnaast wordt in de TESAR studie onderzoek gedaan naar de mogelijkheid van een lokale excisie gevolgd door bestraling, in beide gevallen wordt dit vergeleken met TME chirurgie. (6) In patiënten met een lokaal gevorderd stadium rectumcarcinoom die neoadjuvante chemoradiatie ondergaan blijkt dat in ongeveer 20% van de gevallen geen tumorrest meer aanwezig is. Hierbij is het ook mogelijk om te kiezen voor een afwachtend beleid, waarbij de patiënt nauwlettend wordt vervolgd (watchful waiting). In circa 25% van de gevallen zal er namelijk een recidief optreden dat alsnog chirurgisch zal moeten worden behandeld. (7) Deze voorgenoemde ontwikkelingen maken dat de behandeling van het rectumcarcinoom steeds meer ‘tailormade’ wordt op basis van tumor- en patiëntkarakteristieken. Deze ontwikkelingen worden onderbouwd door meerdere gerandomiseerde studies. Hoewel met gerandomiseerde studies het risico op confounding wordt geminimaliseerd wordt de externe validiteit wel beperkt. Oudere en hoog risico patiënten worden vaak onvoldoende vertegenwoordigd in klinische trials. Hierbij komen cohortstudies op populatieniveau goed van pas, omdat met behulp van real world data een betere reflectie kan worden verkregen van de dagelijkse klinische praktijk. Verder kunnen hiermee ook verschillen tussen ziekenhuizen, de toepassing van nieuwe behandeltechnieken en richtlijnen worden geanalyseerd. Het doel van dit proefschrift is om inzicht te krijgen en te evalueren wat de impact is van verscheidene recente ontwikkelingen op de (chirurgische) uitkomsten en behandeling van het rectumcarcinoom in Nederland.