Promotie S. (Shu) Li

De trend van digitalisering is de laatste jaren steeds belangrijker geworden, op alle gebieden in onze samenleving. Een van die domeinen is de productie. Zo is het door de introductie van de 3Dprinter mogelijk nu direct een product te vervaardigen op basis van een CAD-bestand. Deze transformatie verlaagt niet alleen de drempel tot productie, waardoor ook gewone mensen nu voorwerpen kunnen produceren; het stimuleert consumenten ook om proactief aan het productieproces deel te nemen door als coördinator op te treden tussen CAD-ontwerpers en makers van objecten.

De transformatie die 3D-printen heeft veroorzaakt vormt een uitdaging voor het huidige wettelijke kader, dat in verregaande mate door de traditionele massaproductie beïnvloed is. In dit onderzoek wordt een juridische en economische verklaring gegeven van de afwegingen tussen de toegevoegde waarde en het risico van 3D-printen. Onderzocht wordt in welke mate verschillende juridische instrumenten zouden kunnen worden ingezet om het maatschappelijk welzijn te maximaliseren, gezien het risico van 3D-printen. Dit proefschrift biedt verder enkele implicaties voor het wetgevingskader van de EU voor de digitale gemeenschappelijke markt als het gaat om 3D-printen.

Een van de belangrijkste instrumenten voor het omgaan met productrisico is het contract. Een maatschappelijk optimale uitkomst wordt bereikt mits de consument soepel met de CADontwerper en fabrikant kan communiceren en de veiligheidsinformatie goed begrijpt. In dit proefschrift wordt uitgelegd dat bij bepaalde bedrijfsmodellen het contractueel vastleggen van productrisico niet zorgt voor optimale prikkels voor de contractpartijen. Het contractueel vastleggen van het productrisico is geen efficiënt instrument voor een scenario waarin consumenten een CAD-bestand van een open source platform halen en het product vervolgens door een niet-deskundige laten printen. Als er daarentegen productie op maat plaatsvindt, dan worden de contractpartijen gestimuleerd zich correcter te gedragen.

Vervolgens wordt in dit proefschrift de effectiviteit van aansprakelijkheid voor een onrechtmatige daad in het kader van 3D-printen onderzocht. Aansprakelijkheid op basis van een onrechtmatige daad is gericht op fabrikanten die traditionele massaproductie leveren. Aangezien de fabrikant als de partij wordt beschouwd die het ongevalsrisico tegen de laagste kosten kan reduceren en het verlies kan spreiden, wordt deze verplicht de subsidiaire aansprakelijkheid op zich te nemen en wordt dus aan risicoaansprakelijkheid blootgesteld. Bij 3D-printen, in de situatie waarin het digitale ontwerp en de fabricage van het fysieke object door dezelfde entiteit worden uitgevoerd (het zogenaamde alles-in-één-bedrijfsmodel), kan het toepassen van risicoaansprakelijkheid nog steeds wenselijk zijn. Bij andere bedrijfsmodellen daarentegen (d.w.z. fabricage volgens een zogenaamd gescheiden model) is het moeilijk te bepalen welke partij het ongevalsrisico kan reduceren en het verlies kan spreiden, omdat ongevallen niet unilateraal zijn; de CAD-ontwerper, de producent en zelfs de consument kunnen aan de schade bijdragen. De analyse in dit proefschrift geeft daarom aan dat het uitbreiden van risicoaansprakelijkheid niet moet wordt aangemoedigd.

Andere juridische instrumenten die in dit proefschrift worden beoordeeld zijn regulering en platformbeheer. Informatievoorschriften voor 3D-printen moeten worden aangemoedigd, omdat die de informatie-asymmetrie enigszins kunnen verkleinen en op die manier voor betere besluitvorming bij de betrokken partijen kunnen zorgen. Gezien de onbetaalbaar hoge administratieve kosten zal het gebruik van verplichte standaarden en goedkeuring vooraf tot specifieke gebieden worden beperkt, zoals de medische sector en de machinebouw. Daarnaast zal platformbeheer als nieuw instrument een steeds grotere rol gaan spelen in het digitale tijdperk wat betreft afschrikking en risicoverschuiving. We merken op dat om platformbeheer te stimuleren er juridische instrumenten moeten worden ontwikkeld, zodat platformen extra prikkels krijgen om zich correct te gedragen.

De promoties vinden, in verband met het coronavirus, niet op de gebruikelijke wijze publiekelijk plaats in de Senaatszaal of in de Professor Andries Queridozaal. De kandidaten zullen hun proefschrift in een klein gezelschap of online verdedigen.