Jan Tinbergen (1903-1994) was in 1969 de eerste en tot op heden de enige EUR-onderzoeker die een Nobelprijs ontving voor zijn bijdrage aan de wetenschap. Vanaf 1933 was hij verbonden aan de Nederlandsche Handels-Hoogeschool (in 1939 omgedoopt in Nederlandse Economische Hogeschool - NEH), de voorloper van de Erasmus Universiteit. Eerst als buitengewoon hoogleraar in de Statistiek en Hogere Wiskunde (in 1945 uitgebreid met Wiskundige Economie en Econometrie) en vanaf 1956 als gewoon hoogleraar in de Ontwikkelingsprogrammering. In 1966 werd zijn leeropdracht uitgebreid met de Economie der Centraal Geleide Stelsels.
Na vier jaar voorbereiding wist hij in 1956 samen met Henri Theil aan de NEH een Econometrisch Instituut op te richten. Tinbergen geldt als een van de grondleggers van de econometrie en het was ook voor zijn baanbrekend werk op dat onderzoeksterrein dat hem in 1967 als eerste Nederlander de Erasmusprijs werd toegekend en in 1969 – samen met de Noor Ragnar Frisch – de eerste Nobelprijs in de Economie.
De Nobelprijsvoordracht van Tinbergen is hier te lezen.
Tinbergen had een sterke interesse in de economische ontwikkeling van de ontwikkelingslanden, wat ook uit zijn onderwijs bleek. Zo ging hij in 1958 het kort daarvoor opgerichte Vormingscentrum voor Ontwikkelingsprogrammering leiden. Een van zijn studenten in die jaren was Jan Pronk, de latere minister van Ontwikkelingssamenwerking (1973-1977 en 1989-1998).
Maarsbergen 1958 - de NEH-professoren houden beraad over de studieopzet. Staand v.l.n.r.: H. Drion, B. Pruijt, H.J. Witteveen, J.H. van Stuyvenberg, T.J. Bezemer; zittend v.l.n.r.: J. Wisselink, B. Schendstok, Jan Tinbergen, Ch. Glasz, H.W. Lambers, N.E.H. van Esveld. Fotograaf onbekend. Fotocollectie Stichting Universitair Historische Kabinet (SUHK).
Al in 1962 kende het International Institute of Social Studies in Den Haag (sinds 2009 een instituut van de EUR) hem een eredoctoraat toe voor zijn inspanningen voor de bestudering van de ontwikkelingsproblematiek.
Naast zijn aanstelling aan de NEH was Tinbergen vele jaren topadviseur van de VN voor ontwikkelingsplanning en adviseur van diverse ontwikkelingslanden, waaronder India. Ook na zijn emeritaat in 1973 bleef hij actief in het academisch onderzoek, aan de universiteit en in het maatschappelijk debat.
In 1987 eerden de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit en de EUR Jan Tinbergen door een nieuw, gezamenlijk onderzoeksinstituut van de economische faculteiten van deze instellingen naar hem te vernoemen.
Academisch erfgoed
De wetenschappelijke nalatenschap van Jan Tinbergen kan beschouwd worden als een cultuurhistorische collectie die absoluut uniek is voor Nederland: hoewel er nog een andere Nederlandse Nobelprijswinnaar in de Economie is (Tjalling Koopmans, 1975), bevindt diens niet-gedigitaliseerde archief zich in de Verenigde Staten.
Na het overlijden van Tinbergen in 1994 heeft de Universiteitsbibliotheek zijn wetenschappelijke nalatenschap in beheer gekregen. Deze collectie bestaat uit twee delen:
- Een persoonlijke werkbibliotheek (10 meter, 2865 titels);
- Zijn werkarchief (15 meter).
De collectie is ontsloten via sEURch en eenvoudig te vinden door de zoekterm nu:tinbergen in de zoekbalk te tikken. Op de pagina 'Bijzondere Collecties raadplegen' lees je hoe je de boeken vervolgens ter inzage aanvraagt. De boeken zijn alleen in het bibliotheekgebouw in te zien.
Tinbergen's correspondentie en manuscripten (aantekeningen, teksten van lezingen en artikelen in de pers, rapporten, en manuscripten van wetenschappelijke publicaties in diverse stadia) zijn gedigitaliseerd en merendeels online raadpleegbaar via de erfgoedportal van de Erasmus Universiteit. De digitalisering - en de daaraan voorafgaande conservering - is mede mogelijk gemaakt met financiële steun van Metamorfoze, het nationale programma voor het behoud van papieren erfgoed.
Expositie
Sinds het jubileumjaar 2013 is er in de hal voor de aula in het Erasmus-gebouw een kleine permanente expositie over 100 jaar Erasmus Universiteit ingericht. In een vitrine is de Nobel-onderscheiding uit 1969 tentoongesteld. Ook wordt in korte documentaires met historisch beeldmateriaal de geschiedenis van de NEH/EUR en het Erasmus MC geschetst. Eén van die documentaires is gewijd aan de Nobelprijs voor Jan Tinbergen