Recentelijk zijn de Europese ministers van Financiën tot een akkoord gekomen voor steun aan de Zuid-Europese landen. De Italiaanse minister wil echter geen gebruik maken van deze steun die voor de zorgsector is vrijgemaakt, hij wil eurobonds. Volgens Mary Pieterse-Bloem, hoogleraar financiële markten aan Erasmus School of Economics en hoofd obligatiebeleggen bij ABN Amro, en Sylvester Eijffinger van de Tilburg Universiteit zijn eurobonds de ultieme nekslag voor de prikkel om een economie op een hoger groeiplan te zetten.
Geen enkele prikkel
Spanje stelt nu voor om perpetual bonds in te zetten om een Europees herstelfonds te financieren. Het enige onderscheid tussen perpetual bonds en eurobonds is dat de nationale overheden direct garant staan voor eurobonds, en indirect, via het Europese budget, voor perpetual bonds. Het komt erop neer dat beide obligaties de landen geen enkele prikkel geven om de groei van de economie structureel te verbeteren na de crisis. Die hogere groei is juist nodig om de hogere schuldenlast te kunnen dragen die de crisis veroorzaakt. In Italië stond de staatsschuldquote voor de crisis al op 135 procent en deze komt naar verwachting op 155 procent uit aan het eind van dit jaar.
Oorzaak van discussie
Door de enorme staatsschuld van de Zuid-Europese landen is het essentieel dat de groeivoet hoger dan de rentevoet ligt zodat de schuldquote kan dalen. In Italië is dit al lange tijd niet het geval. Italië zal moeten focussen op zijn groei om de veel hogere schuld na de crisis te kunnen financieren. De voorwaarden die Nederland wil stellen aan het verlenen van economische steun zijn daarop gericht. Die voorwaarden zijn de oorzaak van de discussie tussen Noord- en Zuid-Europa.
Tijdelijke maatregel, permanent bestaan
De geschiedenis leert dat eerdere noodinstrumenten met een tijdelijk oogmerk nog steeds bestaan. Dan is het te verwachten dat de perpetual bonds die Spanje voorstelt ook blijven zijn. Het is ook te verwachten dat dit type obligaties door de ECB opgekocht gaan worden. Dit is een makkelijke route voor de landen om de schuld in hun balans te laten verdwijnen.
Creatieve destructie
De coronacrisis zorgt voor een mooi voorbeeld voor het proces van creatieve destructie van Joseph Schumpeter: oude technieken maken plaats voor nieuwe. Universiteiten en scholen hebben massaal het online onderwijs geïntroduceerd. Veel restaurants bezorgen voor het eerst maaltijden en drankjes thuis. Ook supermarkten en winkels passen zich aan. Bedrijven en overheden moeten niet proberen om de oude bedrijfsmodellen te redden, maar de nieuwe bedrijfsmodellen die zijn ontstaan te omarmen. Creatieve destructie is namelijk de enige bron van economisch groei en verhoogt de productiviteit. Als Europa erin slaagt om deze destructie positief aan te wenden, dan kan deze crisis, zoals Pieterse-Bloem het noemt, een ‘blessing in disguise’ zijn.
- Meer informatie
Het volledige artikel van Fondsnieuws, 22 april 2020, kan hier gelezen worden.