Lessen trekken voor de toekomst is een mooi streven. Maar dat lukt alleen als we ons, met de kennis van nu, goed verplaatsen in de situatie van maart 2020, waarschuwt hoogleraar Pauline Meurs van Erasmus School of Health Policy & Management.
Regelmatig wordt door Kamerleden, opiniemakers, bewindslieden en journalisten gezinspeeld op een aanstaande Parlementaire Enquête over de coronapandemie. Deze gaat er, naar het oordeel van velen, zeker komen. Het is zelfs zo dat bij de selectie van toekomstige bewindslieden en hoge ambtenaren nu alvast wordt gezocht naar mensen met ervaring met dergelijke enquêtes. Immers, van vorige enquêtes en parlementaire onderzoeken is bekend dat zij een politiek mijnenveld zijn voor bewindspersonen. Soms met hun aftreden tot gevolg.
Ondanks het veelgebruikte mantra: ‘lessen trekken voor de toekomst’ spreken Tweede Kamer en publiek er schande van, vragen zij zich hardop of hoe het heeft kunnen gebeuren en proberen zij vervolgens een schuldige aan te wijzen. Dit belangrijke instrument van de Kamer verliest hierdoor aan effectiviteit.
Reflecteren op wat er is gebeurd, zonder meteen te veroordelen maar wel lessen te trekken is essentieel voor het functioneren van een democratie. Het is een effectieve manier om verantwoording af te leggen, inzichten te delen en daar waar nodig processen, procedures, gedragswijzen aan te passen. De vraag is of het bij de evaluatie van de aanpak van de pandemie gaat lukken om dat leren en verbeteren centraal te stellen. De voortekenen stemmen allesbehalve gunstig.
We zien dat het meepraten vanaf de zijlijn tot grote kunst is verheven. Veel zelfbenoemde experts zijn er snel bij om in talkshows, in de krant of op de radio hun negatieve oordeel te vellen over het gevoerde beleid en de gemaakte keuzes. 'We varen in de mist’, zei de premier vorig jaar bij het begin van de pandemie. Hij doelde op het feit dat er vergaande beslissingen genomen moesten worden met weinig kennis en informatie. Immers, in het begin was er nauwelijks iets bekend over het virus en het beloop ervan.
Het begrip voor dit gegeven verdampte al snel en maakte plaats voor de ‘beter weters’. Zij gaan ons nog eens uitleggen waarom de gekozen aanpak fout is en daarom helemaal anders moet. Ik noem geen namen, maar de voorbeelden stapelen zich elke dag nog op. Tegenspraak is nodig, maar dan wel met verantwoordelijkheidsgevoel en kennis van zaken.
Lees het volledige artikel op de website van het FD.
- Universitair Hoofddocent
- Meer informatie
Dit artikel werd op 8 juni gepubliceerd op de website van het FD.