Vier op de vijf Nederlanders wil betere omgangsvormen op sociale media, blijkt uit onderzoek in opdracht van Netwerk Mediawijsheid. Het onlinedebat is verhard en op sociale media is vaak sprake van online haat, pesten en de verspreiding van nepnieuws. Om hier aandacht voor te vragen en mensen bewust te maken van oplossingen was het thema van de Week van de Mediawijsheid: Samen Sociaal Online. Communicatiewetenschappers prof. dr. Moniek Buijzen en dr. Esther Rozendaal, onderdeel van Movez Lab en oprichters van Bitescience, schreven in het kader van deze week een Bitefile met 7 tips om online sociaal gedrag te stimuleren. De Bitefile is een bundeling van inzichten uit internationaal wetenschappelijke onderzoek naar online prosociaal gedrag dat in de afgelopen 10 jaar werd gepubliceerd. Rozendaal ligt de 7 tips ook toe in het Mediawijsheidjournaal.
Online prosociaal gedrag
In de Bitefile leggen Buijzen en Rozendaal uit dat online prosociaal gedrag inhoudt dat je online vrijwillig iets doet dat andermans welzijn kan vergroten. Voorbeelden hiervan zijn iemand opvrolijken, reageren op online hulpvragen, online geld doneren of een online petitie onderteken. Alhoewel niet iedereen zich online prosociaal gedraagt, zijn mensen van nature geneigd zich vaker prosociaal dan antisociaal te gedragen. Sommige mensen gedragen zich online soms zelfs makkelijker prosociaal omdat ze zich anoniem makkelijker openstellen voor anderen.
7 tips om online sociaal gedrag te stimuleren
Buijzen en Rozendaal geven 7 tips om online sociaal gedrag te stimuleren:
- Geef het goede voorbeeld; prosciaal gedrag is aanstekelijk, dus geef (als ouder) het goede voorbeeld.
- Geef positieve feedback; zie je prosociaal gedrag? Reageer daar dan positief op, zo voelen mensen zich aangemoedigd.
- Bied sociale steun; mensen die het gevoel hebben bij hun familie/vrienden of school te horen, gedragen zich vaak prosocialer richting anderen.
- Train mindfulness; wees bewust aanwezig in het hier en nu zonder te oordelen. Zo ben je ontvankelijker voor de gevoelens van anderen en minder geneigd om te oordelen.
- Creëer verantwoordelijkheidsgevoel; geef jongeren het gevoel dat hun reacties op sociale media door anderen gezien en beoordeeld worden.
- Versterk zelfvertrouwen in online sociale vaardigheden; jongeren die in het echt sociaal zijn, gedragen zich vaker sociaal op sociale media. Verlegen jongeren hebben juist minder zelfvertrouwen in hun online sociale vaardigheden.
- Kijk en luister naar betekenisvolle media; films of media met een prosociale inhoud kunnen mensen het gevoel van betekenis en ontroering geven. Hierdoor voelen zich meer verbonden met de wereld en zijn ze meer bereid anderen te helpen.
Sociale media ook verantwoordelijk voor prosociaal gedrag
Hoewel onderzoek al veel duidelijk heeft gemaakt over online prosociaal gedrag, zijn er ook nog onbeantwoorde vragen. Rozendaal zegt, in een reactie op de onderzoeksresultaten van Netwerk Mediawijsheid, ook dat om sociale media echt prosocialer te maken er niet alleen gekeken moet worden naar de gebruikers: ‘Ik denk dat we met media-educatie op scholen een hoop kunnen bereiken. Daarnaast is ook een investering nodig vanuit de socialemediaplatformen: zij moeten investeren in de ontwikkeling van platformen waarin sociaal gedrag gestimuleerd of makkelijker gemaakt wordt en antisociaal gedrag minder makkelijk mogelijk is.’
Bekijk het Mediawijsheidjournaal
- Professor
- Onderzoeker