Van 'do no harm' naar 'doing good'
Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is here to stay, maar gaat niet vanzelf. Kort gezegd kwam het daar op neer, tijdens het jubileumseminar ter ere van het tienjarig jubileum van het Executive Programma 'Corporate Social Responsibility' aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. MVO is de hype voorbij en vat steeds meer en breder post binnen organisaties. Een vanzelfsprekendheid is het echter ook nog niet. De sprekers waren het er over eens dat het nog steeds leiderschap vraagt om continu de effecten van organisatiebeslissingen op de sociale, de milieu- en de economische dimensie mee te laten wegen. Leiderschap op maatschappelijke impact moet vanuit een innerlijk kompas komen, de rechter hersenhelft , evenals ons diepste stukje brein.
Persoonlijk leiderschap en betrokkenheid van de topman of -vrouw is vereist om een organisatie echt duurzamer te laten opereren. "Het moet toch ontstaan uit een gevoel van persoonlijk ongemak bij de eindbaas", aldus Tica Peeman, auteur van diverse boeken over leiderschap en veranderen. Anderszins kan diegene ook juist de ontwikkeling in de weg staan. "Alertheid en voorbeeldgedrag zijn essentieel."
Overigens is de heersende premisse in het bedrijfsleven in het afgelopen decennium nog niet veranderd: de business case is leidend. De vraag die echter daar wel steeds meer bij gesteld wordt, is of dat verdienmodel ten koste van alles mag gaan. Wat doe je als het flink wat oplevert, maar je mensenrechten schaadt? Als lagelonenlanden slechte arbeidsomstandigheden bieden? Als er slavernij in de keten zit? Of als de CEO honderd keer meer verdient dan de laagstbetaalde werknemer in het bedrijf?
Peter Hobbelen, ondernemer die vanuit betrokkenheid zich toelegt op bedrijven waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan de slag kunnen, liet zien dat er op een andere manier met dit spanningsveld tussen shareholdersvalue (dividend voor de investeerders) en stakeholdersvalue (medewerkers, klanten, e.d.) omgegaan kan worden. In de statuten van zijn ondernemingen legt hij vast dat de organisaties bedoeld zijn om sociale werkgelegenheid te creëren. Ook wordt daarin afgesproken de dividenduitkering te beperken en bij liquidatie het merendeel van de uitkering aan goede doelen te schenken in plaats van aan de investeerders uit te keren.
Daarmee belichaamde hij de verschuiving die in tien jaar MVO-ontwikkeling duidelijk waarneembaar is. Stond aan het begin van deze eeuw nog het reduceren van negatieve effecten, 'do no harm', centraal; inmiddels is dat geëvolueerd naar het zoeken van kansen en het optimaliseren van positieve effecten: 'doing good'.
Talitha Muusse, lid van de Raad van Toezicht van MVO Nederland en een van de co-initiators van de Duurzame Jonge 100, gaat de ontwikkeling naar maatschappelijk verantwoord ondernemen sneller als er meer jongeren in toezichthoudende functies zouden komen. "Zij zijn nog niet behept met beperkingen, praktische uitvoerbaarheid, belangen, de eigen carrière en wat de media ervan vindt". Overigens is dat volgens haar geen 'generatieding'. De huidige babyboomers waren in hun jonge jaren ook activisten. "Generaties volgen het ritme van de nieuwe releases van bijvoorbeeld een IPhone, het gaat steeds sneller."
De presentaties van de sprekers over 'leiderschap' tijdens de netwerkbijeenkomst van 13 oktober in het kader van het 10 jarig jubileum zijn hier te bekijken.
- Tica Peeman en Talitha Muusse
- Peter Hobbelen